Bij de zorg voor patiënten met slokdarmkanker of maagkanker zijn veel verschillende medische specialismen betrokken. Het ziekenhuis kan er voor kiezen om een (klein) deel van alle artsen binnen zo’n specialisme zorg te laten leveren voor slokdarmkanker en maagkanker. Wij zien dat als een onderdeel van specialisatie. Het Zuyderland Medisch Centrum heeft dit vergaand gerealiseerd voor 5 van de 7 betrokken specialismen.

Een ander onderdeel van specialisatie is dat de artsen die maag- en slokdarmkankerzorg leveren, hier ook veel tijd en aandacht voor hebben. Bijvoorbeeld doordat zij ten minste de helft van hun tijd aan slokdarmkanker en maagkanker besteden óf doordat zij maximaal 3 kankersoorten (of andere ziektes) als aandachtsgebied hebben. Wij noemen hen dan gespecialiseerd in maag- en slokdarmkanker. Hieronder wordt per specialisme beschreven in hoeverre dit geldt voor de artsen in het Zuyderland Medisch Centrum.

Diagnostiek
In het Zuyderland Medisch Centrum doen de volgende artsen diagnostiek voor slokdarmkanker en maagkanker:
3 MDL-artsen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
7 radiologen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
Er wordt gewerkt volgens een protocol dat per patiënt alle diagnostiek voor de primaire diagnose door 1 radioloog wordt gezien.
4 nucleair geneeskundigen, waarvan 3 zijn gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
6 pathologen, waarvan 3 zijn gespecialiseerd in het bovenste spijsverteringsstelsel.

Behandeling
In het Zuyderland Medisch Centrum doen de volgende artsen behandelingen voor slokdarmkanker en maagkanker:
3 chirurgen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
3 internist-oncologen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker.

Samenwerking voor behandeling
Het ziekenhuis heeft vaste samenwerkingsafspraken met een extern radiotherapiecentrum, namelijk Maastro Clinics Maastricht. Een selecte groep van 3 radiotherapeuten zit standaard bij het MDO MDL.

De 4 verpleegkundig specialisten MDL oncologie in het team die vast aanspreekpunt zijn voor de patiënten leggen zich allen toe op begeleiding van patiënten met slokdarmkanker of maagkanker. Deze verpleegkundig specialisten werken specialisme-overstijgend: ze begeleiden patiënten vanaf de MDL, door het chirurgisch traject en systeem therapie.

Het ziekenhuis is een referentiecentrum voor alle zorg voor patiënten met slokdarmkanker en maagkanker. Deze functie heeft het voor de volgende 3 centra: Maastricht Universitair Medisch Centrum, Laurentius Medisch Centrum en Viecurie Medisch Centrum. Het voert second opinions (tweede meningen) uit voor patiënten uit andere ziekenhuizen.

Het aantal mensen dat in de periode 2019-2021 in het Zuyderland Medisch Centrum is gediagnosticeerd met en/of behandeld voor slokdarmkanker of maagkanker is gemiddeld 197,0 patiënten per jaar. Het landelijk gemiddelde was 55,8 patiënten.

Het Zuyderland Medisch Centrum voerde in de periode 2019-2021 jaarlijks gemiddeld de volgende operaties voor slokdarmkanker of maagkanker uit:

• 31,7 operaties voor slokdarmkanker. Het landelijk gemiddelde was 50,0. Dit aantal is mogelijk lager dan het gemiddelde, doordat het ziekenhuis het SANO-protocol volgt. Dan is bij een deel van de mensen met slokdarmkanker na behandeling met chemoradiotherapie de operatie niet meer nodig.
• 21,0 operaties voor maagkanker. Het landelijk gemiddelde was 26,5.
• 52,7 operaties voor slokdarmkanker of maagkanker samen. Het landelijk gemiddelde was 70,1.
• 1,0 operaties voor slokdarmkanker bij patiënten die al eerder behandeld waren (salvage-operaties). In heel Nederland werden er in deze periode gemiddeld 22 operaties per jaar gedaan.

Het ziekenhuis behandelde per jaar voor slokdarmkanker of maagkanker (in de periode 2019-2021):

• Het Zuyderland Medisch Centrum voert geen behandelingen met radiotherapie uit. Deze behandelingen vinden plaats in de Maastro Clinic in Maastricht. Het landelijk gemiddelde was 92,4.
• Gemiddeld 80,7 patiënten met chemotherapie (met of zonder radiotherapie) als eerste behandeling. Dat aantal is hoog. Het landelijk gemiddelde was 29,5.

De groep patiënten die het ziekenhuis bedient kan verschillen tussen ziekenhuizen. Daarom geven we hier informatie over de mensen bij wie de diagnose is gesteld of die zijn geopereerd in het ziekenhuis ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Er zijn geen ‘goede’ of ‘foute’ cijfers.

Leeftijd
Als we kijken naar leeftijd, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Totaal aantal 75+:
  47,3 van de 125,7 mensen bij wie de diagnose slokdarmkanker of maagkanker diagnose is gesteld waren 75 jaar of ouder (37,7%). Het landelijk gemiddelde was 20,6 van de 55,8 patiënten (36,9%).

• Geopereerde 75+:
  12,3 van de 50,7 mensen die zijn geopereerd voor slokdarmkanker of maagkanker waren 75 jaar of ouder (24,3%). Het landelijk gemiddelde was 13,9 van de 64,8 patiënten (21,5%).

Stadium van de ziekte
Als we kijken naar het stadium van de ziekte, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Stadium T4B:
  0,7 van de 50,7 mensen die voor slokdarmkanker zijn geopereerd, hadden een naar een ander orgaan doorgegroeide tumor (T4B), die meestal niet wordt geopereerd (1,3%). Het landelijk gemiddelde was 1,0 patiënten (1,5%).
• Stadium M1:
  geen van de 50,7 mensen die voor slokdarmkanker zijn geopereerd hadden uitgezaaide kanker (M1). Het landelijk gemiddelde was 1,8 patiënten (2,7%).

Meerdere aandoeningen
Als we kijken naar de groep patiënten met één of meer andere ziekten (mensen met co-morbiditeit), zien we het volgende. In de periode 2019-2021 hadden in het Zuyderland Medisch Centrum gemiddeld per jaar:

• 24,3 van de 50,7 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd 1 of meer andere ziektes (47,9%). Het landelijk gemiddelde was 31,0 patiënten (49,1%).

• Spreekuren door oncologen worden gehouden samen met chirurgen en verpleegkundig specialisten.
• 1 oncoloog participeert in de landelijke tumorwerkgroep en 1 oncoloog participeert in landelijke studies.
• Behandeling van functionele problematiek waarbij multidisciplinaire samenwerking tussen MDL en chirurgie.
• Endoscopisch plaatsen van stent, VAC-stent of esosponge bij naadlekkage.
• EUS geleide gastro-jejunostomie in palliatieve fase (een ingreep waarbij een lange sonde via de maag in de dunne darm wordt geplaatst om voeding rechtstreeks naar de dunne darm te brengen).
• Herbeoordeling door nucleair geneeskundigen van elders vindt plaats vanwege regiofunctie.
• Eén van de radiotherapeuten is co-voorzitter van de werkgroep landelijk indicatieprotocol protonentherapie voor slokdarmkanker en werkpakketleider binnen het KWF project: “model based radiotherapy plan optimization and patient technique selection in esophageal cancer”.
  

Het Zuyderland Medisch Centrum in Limburg is een topklinisch ziekenhuis. Dit betekent dat het ziekenhuis naast basiszorg ook complexe zorg uitvoert waarvoor gespecialiseerde voorzieningen nodig zijn.

Deelname aan wetenschappelijk onderzoek (studies)
De patiëntenorganisatie vindt het belangrijk dat ziekenhuizen deelnemen aan studies. Deelname aan studies geeft patiënten soms een extra behandel-mogelijkheid, maar zorgt er ook voor dat het team gewend is om via studieprotocollen te werken. Aan de volgende landelijke studies konden alle ziekenhuizen meedoen: de TRAP-2-studie, de LyRICX-studie en de CRITICS-II-studie. Het slokdarmkanker- en maagkankerteam in het Zuyderland Medisch Centrum neemt deel aan de TRAP-2-studie, de LyRICX-studie en de CRITICS-II-studie. Het ziekenhuis neemt daarnaast deel aan enkele andere klinische studies. Het team publiceert veel artikelen over de studies in wetenschappelijke tijdschriften (27 artikelen in drie jaar).

Researchverpleegkundigen
Het ziekenhuis heeft 2 research-verpleegkundigen voor ondersteuning bij studies naar slokdarmkanker en maagkanker.

Zorgevaluatie door het ziekenhuis
Het Zuyderland Medisch Centrum vergelijkt de eigen resultaten van de slokdarmkanker- en maagkankerzorg met die van andere ziekenhuizen, in het bijzijn van patiëntvertegenwoordigers van SPKS.

Diagnostiek - Her2Neu-test
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide maagkanker of slokdarmkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie), een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het Zuyderland Medisch Centrum zijn behandeld met systemische therapie is bij 97,1% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aandeel was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.

Diagnostiek - Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het Zuyderland Medisch Centrum 15 of meer lymfeklieren bij 96,9% van de operaties voor slokdarmkanker. Het landelijk gemiddelde was 97,0%.
In de periode 2019-2021 verwijderde het Zuyderland Medisch Centrum 15 of meer lymfeklieren bij 100% van de operaties voor maagkanker. Dat was veel meer dan het landelijk gemiddelde (92,9%).

Behandeling – behandeling voorafgaande aan de operatie
Bij slokdarmkanker en maagkanker beveelt de richtlijn aan om alle mensen die men verwacht te kunnen genezen met een operatie, voorafgaande aan de operatie te behandelen met medicatie en/of radiotherapie. Uitzondering daarop zijn de mensen met een kleine tumor (T1 slokdarmkanker of T1 maagkanker).

• In het Zuyderland Medisch Centrum gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 100% van de slokdarmkankerpatiënten. Dat was veel meer dan het landelijk gemiddelde (96,9%).
• In het Zuyderland Medisch Centrum gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 71,0% van de maagkankerpatiënten. Dat was meer dan het landelijk gemiddelde (65,7%).

• Bij- en nascholing op nationale en internationale congressen upper GI door pathologen met aandachtsgebied voor maag- en slokdarmkanker.
• Eén van de pathologen en één van de oncologen heeft geparticipeerd in het herschrijven van de landelijke richtlijn maagcarcinoom. F. Peters (oncoloog) is lid van de richtlijncommissie maagcarcinoom.
• Project ‘De zorg die ik wens als ik niet meer beter word’ gaat lopen om een leergemeenschap op te richten over hoe advanced care planning beter vorm gegeven kan worden voor mensen met kanker in het spijsverteringskanaal.
• M. Sosef (chirurg) en H. Belgers (chirurg) participeren in het expert MDO met Radboud/ Erasmus/ CZE/ ZMC.
• A. van Nunen (MDL-arts) maakt deel uit van het complicatie management expert team met VAC therapie.
  

Slokdarmkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de slokdarm (buismaagoperatie) of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en radiotherapie zonder of met slokdarmoperatie of door chemotherapie (medicijnen) gevolgd door een slokdarmoperatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.
Soms wordt een tumor in een heel vroeg stadium ontdekt en kan er een endoscopische verwijdering plaatsvinden (EMR/ESD). Dan kunnen de slokdarm en maag worden behouden.

Operaties
Het Zuyderland Medisch Centrum deed in de periode 2019-2021 gemiddeld 31,7 operaties voor slokdarmkanker per jaar, hiervan waren er 98,9% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 50,0 operaties, waarvan 99,6% in opzet genezend.

Slokdarmkanker kan na een eerdere behandeling terugkomen. Soms kan er dan een operatie plaatsvinden, dit heet een salvage-operatie. Deze operaties zijn complexer en kunnen meer complicaties geven. Ze worden niet vaak gedaan en niet door alle ziekenhuizen. In heel Nederland werden er in 2019-2021 gemiddeld 22 operaties per jaar gedaan. Daarvan voerde het Zuyderland Medisch Centrum er gemiddeld 1,0 uit.

Andere behandelingen
Het Zuyderland Medisch Centrum voert geen behandelingen met radiotherapie uit. Deze behandelingen vinden plaats in Maastro Clinics in Maastricht. Het landelijk gemiddelde aantal patiënten per jaar was 87,4 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Zuyderland Medisch Centrum behandelde in de periode 2019-2021 61,0 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in het Zuyderland Medisch Centrum een diagnose slokdarmkanker kregen die naar verwachting te genezen was, heeft 76,9% een behandeling gekregen die een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%). We zien dat het Zuyderland Medisch Centrum patiënten die bij hen de diagnose slokdarmkanker krijgen die met genezing als doel kan worden behandeld, relatief vaak behandelen met chemoradiatie (33,3%). Het landelijk gemiddelde was 27,3%.
Het deel van de patiënten dat niet werd behandeld of niet werd behandeld met het doel te genezen is 25,2%. Dat was kleiner dan het landelijk gemiddelde (27,8%).

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de operatie voor slokdarmkanker worden behandeld met chemotherapie en/of bestraling. In Nederland werd dat in de periode 2019-2021 veel toegepast . In het Zuyderland Medisch Centrum was dat 100%. Dat was veel vaker dan het landelijk gemiddelde (96,9%).
Na chemoradiatie (combinatie van chemotherapie en radiotherapie) is een operatie niet altijd meer nodig. Als patiënt kun je dan kiezen om af te zien van de operatie. Het Zuyderland Medisch Centrum nam deel aan een wetenschappelijk onderzoek (de SANO-trial) waarin deze werkwijze werd onderzocht. Deze studie is afgerond. In afwachting van de resultaten biedt het Zuyderland Medisch Centrum nog steeds de mogelijkheid van ‘actief waakzaam wachten’ na een behandeling met chemotherapie en bestraling (SANO-II studie).

Type operaties
Bij operaties voor slokdarmkanker kan gekozen worden voor verschillende technieken: compleet minimaal invasief of open. De keuze voor een techniek wordt onder andere bepaald door de plaats van de tumor en de conditie van de patiënt. Echter, chirurgen kunnen ook zelf een voorkeur hebben voor een bepaalde techniek. De uitkomsten van minimaal invasieve en open operaties zijn niet verschillend.
Van alle operaties voor slokdarmkanker werd in het Zuyderland Medisch Centrum in de periode 2019-2021 100% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 27,0 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland wordt gemiddeld 86,7% van de operaties voor slokdarmkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 35,2 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk.

Bij minimaal invasieve operaties voor slokdarmkanker kan gekozen worden voor verschillende technieken. Deze technieken verschillen in de locatie van de snedes die de chirurg maakt en de locatie waar de verbindingsnaad wordt aangelegd: ter hoogte van de hals of ter hoogte van de borstholte. De keuze voor een techniek wordt onder andere bepaald door de plaats van de tumor en de conditie van de patiënt. Echter, chirurgen kunnen ook zelf een voorkeur hebben voor een bepaalde techniek. Op dit moment is nog niet helemaal duidelijk welke techniek het beste is. Iedere techniek heeft voor- en nadelen. Bij een halsnaad is er meer kans op stenose, heesheid en naadlekkages. Bij een naad in de borstholte is er meer kans op problemen áls er een naadlekkage plaatsvindt. Laat je daarom goed informeren over de verschillende mogelijkheden.

In de periode 2019-2021 bood het Zuyderland Medisch Centrum meerdere technieken relatief veel aan (69,1% operatie vanuit de borstholte, met de naad in de hals en 30,9% operatie vanuit de hals met de naad in de hals). Dit is een teken van expertise.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. Dit bepaalt de behandeling na de operatie. In de periode 2019-2021 verwijderde het Zuyderland Medisch Centrum 15 of meer lymfeklieren bij 96,9% van de operaties voor slokdarmkanker. Het landelijk gemiddelde was 97.0%.

Doorlooptijd
In 2021 was in het Zuyderland Medisch Centrum de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 34 dagen voor patiënten die in het Zuyderland Medisch Centrum de diagnose slokdarmkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 38,3 dagen. Voor patiënten die na de diagnose slokdarmkanker zijn verwezen naar het Zuyderland Medisch Centrum vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd ook 34 dagen. Het landelijk gemiddelde was 36,9 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In het Zuyderland Medisch Centrum had in 2020/2021 64,4% van de operaties voor slokdarmkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (55,0%).

• 27,5% van de operaties voor slokdarmkanker in 2020/2021 had een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 26,2%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
• 100% van de operaties voor slokdarmkanker in het Zuyderland Medisch Centrum waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 95,1%.
• Van alle patiënten die een slokdarmkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg 3,0% last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een slokdarmkankeroperatie die genezing als doel had, was in het Zuyderland Medisch Centrum in 2020/2021 0%. Het landelijk gemiddelde was 2,7%.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor slokdarmkanker zijn geopereerd in het Zuyderland Medisch Centrum, was twee jaar na de operatie voor slokdarmkanker 74,6% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (70,7%). Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van het Zuyderland Medisch Centrum, dan is de kans om te overleven vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de slokdarmkanker terugkomt na een operatie hiervoor in het Zuyderland Medisch Centrum hebben we gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor slokdarmkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in het Zuyderland Medisch Centrum in de periode 2015-2016 geopereerd is voor slokdarmkanker of voor maagkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 22,6% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn behandelopties voor uitgezaaide slokdarmkanker.

Het Zuyderland Medisch Centrum voerde in de periode 2019-2021 gemiddeld per jaar 0,3 palliatieve resecties uit voor slokdarmkanker. Dat was gemiddeld 1,1% van alle slokdarmkankeroperaties. Hierbij wordt (een deel van) de slokdarm verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk gemiddelde was 0,2 resecties. Dit was gemiddeld 0,4% van alle slokdarmkankeroperaties.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Zuyderland Medisch Centrum voert geen behandelingen met radiotherapie uit. Deze behandelingen vinden plaats in Maastro Clinics in Maastricht. Het landelijk gemiddelde aantal patiënten per jaar was 87,4 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Zuyderland Medisch Centrum behandelde in de periode 2019-2021 61 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet of triplet therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het Zuyderland Medisch Centrum zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 97,1% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aantal was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.

Behandeling met systemische therapie
In het Zuyderland Medisch Centrum kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 54,3 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 35,0% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie, doelgerichte therapie of immunotherapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide maagkanker of slokdarmkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in het Zuyderland Medisch Centrum, werd 18,9% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Het landelijk gemiddelde was 30,7%.

Relatieve overleving na diagnose in het Zuyderland Medisch Centrum
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in het Zuyderland Medisch Centrum de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 19,1% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in het Zuyderland Medisch Centrum was één jaar na de behandeling 40,8% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (42,3%).

Maagkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de maag of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en een operatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.

Operaties
Het Zuyderland Medisch Centrum deed in de periode 2020-2021 gemiddeld 21,0 operaties voor maagkanker per jaar, hiervan waren er 98,4% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 26,5 operaties, waarvan 95,9% in opzet genezend.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Zuyderland Medisch Centrum voert geen behandelingen met radiotherapie uit. Deze behandelingen vinden plaats in Maastro Clinics in Maastricht. Het landelijk gemiddelde aantal maagkankerpatiënten per jaar was 5,1 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Zuyderland Medisch Centrum behandelde in de periode 2019-2021 19,7 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in het Zuyderland Medisch Centrum een diagnose maagkanker kregen die in theorie te genezen was, heeft 61,5% een behandeling gekregen die in opzet een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%).

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de maagkankeroperatie worden behandeld met chemotherapie. In het Zuyderland Medisch Centrum gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 71% van de maagkankeroperaties. Dat was vaker dan het landelijk gemiddelde (65,7%).

Type operaties
Van alle operaties voor maagkanker in het Zuyderland Medisch Centrum werd in de periode 2019-2021 97,2% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 23,0 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland werd gemiddeld 83,0% van de operaties voor maagkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 22,6 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk.

Behandeling ná de operatie
Patiënten kunnen ook ná de operatie worden behandeld met chemotherapie. Niet alle patiënten komen hier na de operatie nog aan toe. Van alle patiënten die in het Zuyderland Medisch Centrum in de periode 2019-2021 een maagkankeroperatie hebben gehad, heeft 28,6% chemotherapie na de operatie gekregen. Het landelijk gemiddelde was 52,3%. Het ziekenhuis nam deel aan de CRITICS-II studie. In deze studie werd onderzocht wat de waarde is van verschillende behandelingen vóór de operatie. Er werd dan geen behandeling meer gegeven ná de operatie. Als een ziekenhuis dus meedeed met deze studie, was het percentage patiënten met chemotherapie na de operatie lager dan gebruikelijk.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het Zuyderland Medisch Centrum 15 of meer lymfeklieren bij 100% van de operaties voor maagkanker. Dit was veel meer dan het landelijk gemiddelde (92,9%).

Doorlooptijd
In 2021 was in het Zuyderland Medisch Centrum de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 45 dagen voor patiënten die in het Zuyderland Medisch Centrum de diagnose maagkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 43,6 dagen. Voor patiënten die na de diagnose maagkanker zijn verwezen naar het Zuyderland Medisch Centrum vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd 46,5 dagen. Het landelijk gemiddelde was 48,2 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In het Zuyderland Medisch Centrum had in 2020/2021 70,3% van de operaties voor maagkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (56,5%).

• 6,3% van de operaties voor maagkanker in 2020/2021 hadden een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 18,3%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
• 100% van de operaties voor maagkanker in het Zuyderland Medisch Centrum waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 93,7%.
• Van alle patiënten die een maagkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg 13,0% last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een maagkankeroperatie die genezing als doel had, was in het Zuyderland Medisch Centrum in 2020/2021 0%. Het landelijk gemiddelde was 3,3%.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor maagkanker zijn geopereerd in het Zuyderland Medisch Centrum, was twee jaar na de operatie 71,3% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (69,6%). Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van het Zuyderland Medisch Centrum, dan is de kans om te overleven vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de maagkanker terugkomt na een operatie hiervoor in Het Zuyderland Medisch Centrum is gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor maagkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in het Zuyderland Medisch Centrum in de periode 2015-2016 geopereerd is voor maagkanker of voor slokdarmkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 22,6% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Bij uitgezaaide maagkanker kan dan soms een operatie de klachten verminderen. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn andere behandelopties voor uitgezaaide maagkanker.

Operaties
Het Zuyderland Medisch Centrum voerde in de periode 2019-2021 gemiddeld per jaar 0,3 palliatieve resecties per jaar uit voor maagkanker. Dat was gemiddeld 1,6% van alle maagkankeroperaties. Hierbij wordt (een deel van) de maag verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk gemiddelde was 0,8 resecties. Dit was gemiddeld 3,1% van alle maagkankeroperaties.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Zuyderland Medisch Centrum voert geen behandelingen met radiotherapie uit. Deze behandelingen vinden plaats in Maastro Clinics in Maastricht. Het landelijk gemiddelde aantal maagkankerpatiënten per jaar was 5,1 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Zuyderland Medisch Centrum behandelde in de periode 2019-2021 19,7 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet of triplet therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het Zuyderland Medisch Centrum zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 97,1% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aantal was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.

Behandeling met systemische therapie
In het Zuyderland Medisch Centrum kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 54,3 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 35,0% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie, doelgerichte therapie of immunotherapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide maagkanker of slokdarmkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in het Zuyderland Medisch Centrum, werd 18,9% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Het landelijk gemiddelde was 30,7%.

Relatieve overleving na diagnose in het Zuyderland Medisch Centrum
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in het Zuyderland Medisch Centrum de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 19,1% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in het Zuyderland Medisch Centrum was één jaar na de behandeling 40,8% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (42,3%).

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met de artsen, verpleegkundig specialisten, oncologie-verpleegkundigen en andere medewerkers.
Patiënten gaven dit onderdeel een gemiddeld cijfer van 8,8.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 66. Dit is goed.

Artsen
Patiënten gaven artsen een gemiddeld cijfer van 8,7.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 59. Dit is voldoende.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 8,8
• Serieus genomen worden: 8,7
• Tijd die ze voor je hadden: 8,5
• Vriendelijkheid: 8,6
• Gesteund voelen: 8,5
• Aandacht voor uw naaste: 8,6

Verpleegkundig specialisten en oncologieverpleegkundigen
Patiënten gaven aan verpleegkundig specialisten en oncologie-verpleegkundigen een gemiddeld cijfer van 9,1.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 76. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 9,1
• Serieus genomen worden: 9,2
• Tijd die ze voor je hadden: 9,1
• Vriendelijkheid: 9,2
• Gesteund voelen: 9,1
• Aandacht voor uw naaste: 9,1

Andere medewerkers van het ziekenhuis
Patiënten gaven andere medewerkers van het ziekenhuis een gemiddeld cijfer van 8,6.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 77. Dit is heel goed.

Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Samenwerking tussen de medewerkers in het ziekenhuis: 8,5
• Vriendelijkheid overige medewerkers: 8,6

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 76. Dit is heel goed.
Patiënten gaven hun vaste aanspreekpunt voor tevredenheid: 9,0.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten hun vaste aanspreekpunt gaven: 9,0.

Een groot deel van de patiënten gaf aan een vast aanspreekpunt te hebben: 84%.
Wie was het vaste aanspreekpunt voor patiënten:

• Een oncologie-verpleegkundige: 37%
• Een arts: 11%
• Een verpleegkundig specialist: 52%
• Iemand anders: 0%

Een vast aanspreekpunt heeft verschillende taken.
Patiënten gaven deze cijfers voor taken van het vaste aanspreekpunt:

• Overzicht over de ziekte: 9,0
• Hulp geven: 9,0
• Hulp geven aan familie of partner: 9,0
• Kennen van patiënt als persoon: 9,0
• Makkelijk bereikbaar zijn: 8,6

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 68. Dit is goed. Patiënten gaven voor hun tevredenheid over de planning van hun afspraken een 8,4.

Een deel van de patiënten gaf aan:

• Afspraken worden op één dag gepland, als dat medisch kan: 82%
• Bij afspraken wordt aan dagen en tijden gedacht die goed uitkomen: 84%
• Afspraken kunnen op afstand. bijvoorbeeld via beeldbellen of telefoon: 59%

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 68. Dit is goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Vertrouwen dat alle mogelijke behandelingen besproken zijn: 8,8
• Tevredenheid over de hulp bij de keuze voor een behandeling: 8,1

Met een deel van de patiënten is gesproken over:

• Kansen op langer leven en/of beter worden: 91%
• Minder last krijgen van klachten: 81%
• Bijwerkingen en problemen door de behandeling: 84%
• Gevolgen die lang duren of pas later ontstaan: 65%
• De mogelijkheid om te kiezen voor ‘niet meer behandelen’: 57%
• Wat ze belangrijk vinden in het leven: 85%

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met vragenlijsten over hun gezondheid, het aangeboden krijgen van professionele hulp bij problemen en het aangeboden krijgen van informatie over patiëntenorganisatie en inloophuis voor mensen met kanker.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 65. Dit is goed.

Gebruik van vragenlijsten over gezondheid
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 70. Dit is goed.
Veel ziekenhuizen gebruiken vragenlijsten die inzicht geven hoe patiënten zelf hun gezondheid ervaren. Daar staan bijvoorbeeld vragen in over moe zijn, pijn hebben, somber zijn, angst hebben of problemen met de concentratie.
Wanneer een ziekenhuis structureel gebruik maakt van dit soort vragenlijsten is dit een goed startpunt om te praten over de persoonlijke behoefte van de patiënt.
Van de respondenten geeft 81% aan een vragenlijst te hebben ontvangen.
Van alle respondenten die aangeven een vragenlijst te hebben ingevuld, gaf 71% aan dat de resultaten hiervan met hen besproken zijn. Het gemiddelde cijfer dat patiënten dit gesprek gaven: 8,4

Problemen door kanker en professionele hulp.
Sommige patiënten wilden professionele hulp voor problemen. Wij laten hier de problemen zien als minimaal 20% van de patiënten aangaf voor dit probleem hulp te willen én dit minimaal 5 patiënten waren:

• Lichamelijke problemen zoals pijn of vermoeidheid (36%)
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht (81%)

Van de mensen die graag professionele hulp wilden, kreeg een gedeelte deze hulp van Zuyderland Medisch Centrum of werd hiervoor verwezen:

• Lichamelijke problemen zoals pijn of vermoeidheid (100%)
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht (90%)
  

Contact met andere mensen met kanker (lotgenoten).
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 59. Dit is goed.

Een deel van de patiënten gaf aan dat dit werd aangeboden:

• Informatie over een patiëntenorganisatie: 72%
• Informatieavonden: 46%
• Contact met een buddy: 7%
• Informatie over een inloophuis voor mensen met kanker: 46%

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 87. Dit is heel goed.
Patiënten gaven als antwoord op de vraag of ze Zuyderland Medisch Centrum aanraden aan anderen met slokdarmkanker of maagkanker een 9,5.

Wat nog beter kan
39% (13 van de 33 mensen) noemde een verbeterpunt.
Volgens patiënten kon het ziekenhuis zich nog verbeteren op het volgende onderwerpen:

• Kwaliteit van behandeling en zorg
• Bejegening/toewijding van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten
• Communicatie van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten
• Organisatie en coördinatie van zorg

Complimenten
70% (23 van de 33 mensen) gaf een compliment.
Patiënten gaven een compliment over de volgende onderwerpen:

• Kwaliteit van behandeling en zorg
• Bejegening/toewijding van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten
• Communicatie van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten
• Algemene onderwerpen