Bij de zorg voor patiënten met slokdarmkanker of maagkanker zijn veel verschillende medische specialismen betrokken. Het ziekenhuis kan er voor kiezen om een (klein) deel van alle artsen binnen zo’n specialisme zorg te laten leveren voor slokdarmkanker en maagkanker. Wij zien dat als een onderdeel van specialisatie. ZGT heeft dit vergaand gerealiseerd voor 6 van de 7 betrokken specialismen. ZGT heeft dit enigszins gerealiseerd voor 1 van de 7 specialismen.

Een ander onderdeel van specialisatie is dat de artsen die slokdarmkankerzorg en maagkankerzorg leveren, hier ook veel tijd en aandacht voor hebben. Bijvoorbeeld doordat zij ten minste de helft van hun tijd aan slokdarmkanker en maagkanker besteden óf doordat zij maximaal 3 kankersoorten (of andere ziektes) als aandachtsgebied hebben. Wij noemen hen dan gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker. Hieronder wordt per specialisme beschreven in hoeverre dit geldt voor de artsen bij ZGT.

Diagnostiek
Bij ZGT doen de volgende artsen diagnostiek voor slokdarmkanker en maagkanker:
3 MDL-artsen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
5 radiologen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
3 nucleair geneeskundigen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker.

Samenwerking voor diagnostiek
De pathologie vindt plaats in het Laboratorium Pathologie Oost Nederland. ZGT heeft daar vaste samenwerkingsafspraken mee. Alle 5 pathologen die diagnostiek voor slokdarmkanker en maagkanker doen, zijn gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker.

Behandeling
Bij ZGT doen de volgende artsen behandelingen voor slokdarmkanker en maagkanker:
3 chirurgen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
2 internist-oncologen, beiden gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;

Samenwerking voor behandeling
De radiotherapie vindt plaats bij het Medisch Spectrum Twente (2 radiotherapeuten). ZGT heeft daar vaste samenwerkingsafspraken mee. De 2 radiotherapeuten die de zorg voor slokdarmkanker en maagkanker doen, zijn beiden gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker. Een radiotherapeut vanuit Medisch Spectrum Twente is aanwezig bij het MDO en houdt ook spreekuur in ZGT. Ook naar Radiotherapiegroep is verwijzing mogelijk, zij bellen dan in tijdens het MDO.

Eén verpleegkundig specialist en één verpleegkundig specialist in opleiding in het team die vast aanspreekpunt zijn voor de patiënten, leggen zich toe op begeleiding van patiënten met slokdarmkanker of maagkanker. Alle 4 oncologieverpleegkundigen in het team die vast aanspreekpunt zijn voor de patiënten leggen zich toe op de begeleiding van patiënten met slokdarmkanker of maagkanker.

Het ziekenhuis is een referentiecentrum voor alle zorg voor patiënten met slokdarmkanker of maagkanker. Deze functie heeft het voor vier regionale en twee supra regionale ziekenhuizen. Het voert second opinions (tweede meningen) uit voor patiënten uit andere ziekenhuizen.

Het aantal mensen dat in de periode 2019-2021 in ZGT is gediagnosticeerd met en/of behandeld voor slokdarmkanker of maagkanker is gemiddeld 158,0 patiënten per jaar. Het landelijk gemiddelde was 55,8 patiënten.

ZGT voerde in de periode 2019-2021 jaarlijks gemiddeld de volgende operaties voor slokdarmkanker of maagkanker uit:

• 51,3 operaties voor slokdarmkanker. Het landelijk gemiddelde was 50,0.
• 28,3 operaties voor maagkanker. Het landelijk gemiddelde was 26,5.
• 79,7 operaties voor slokdarmkanker of maagkanker samen. Dat zijn er veel. Het landelijk gemiddelde was 70,1.
• 0,3 operaties voor slokdarmkanker bij patiënten die al eerder behandeld waren (salvage-operaties). In heel Nederland werden er in deze periode gemiddeld 22 van dit soort operaties per jaar gedaan.

Het ziekenhuis behandelde per jaar voor slokdarmkanker of maagkanker (in de periode 2019-2021):

• Gemiddeld 48,0 patiënten met chemotherapie (met of zonder radiotherapie) als eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 29,5.

De groep patiënten die het ziekenhuis bedient kan verschillen tussen ziekenhuizen. Daarom geven we hier informatie over de mensen bij wie de diagnose is gesteld of die zijn geopereerd in het ziekenhuis ten opzichte van het landelijk gemiddelde.

Leeftijd
Als we kijken naar leeftijd, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Totaal 75+:
  29,7 van de 88,7 mensen bij wie de diagnose slokdarmkanker of maagkanker is gesteld waren 75 jaar of ouder (33,5%). Het landelijk gemiddelde was 20,6 van de 55,8 patiënten (36,9%).
• Geopereerd 75+:
  17,0 van de 72,3 mensen die zijn geopereerd voor slokdarmkanker of maagkanker waren 75 jaar of ouder (23,5%). Het landelijk gemiddelde was 13,9 van de 64,8 patiënten (21,5%).

Stadium van de ziekte
Als we kijken naar het stadium van de ziekte, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Stadium T4B (meestal niet geopereerd):
  0,7 van de 72,3 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd, hadden een naar een ander orgaan doorgegroeide tumor (T4B), die meestal niet wordt geopereerd (0,9%). Het landelijk gemiddelde was 1,0 patiënt (1,5%).
• Stadium M1 (meestal niet geopereerd):
  1,0 van de 72,3 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd hadden uitgezaaide kanker (M1) (1,4%). Het landelijk gemiddelde was 1,8 patiënten (2,7%).

Meerdere aandoeningen
Als we kijken naar de groep patiënten met één of meer andere ziekten (mensen met co-morbiditeit), zien we het volgende. Van de 72,3 mensen die geopereerd zijn voor maag- en slokdarmkanker weten we van iedereen of ze al dan niet één of meer andere ziekten hebben. In de periode 2019-2021 hadden in ZGT gemiddeld per jaar 37,3 van deze 72,3 mensen co-morbiditeit (51,6%). Het landelijk gemiddelde was 31,0 patiënten (49,1%).

• Landelijk zijn leden van het team betrokken bij ontwikkelingen en netwerken zoals: Managed Clinical Network (MCN) Noord-Oost Nederland, bestuur DUCG, landelijke richtlijncommissie maag- en slokdarmkanker.
• Twee slokdarmchirurgen zijn internationaal docent en gastoperateur ten behoeve van de opleiding in robot geassisteerde operaties voor maag- en slokdarmkanker.
• Op de verpleegafdeling wordt continuïteit van zorg gewaarborgd door één physician assistant en één physician assistant in opleiding.

ZGT in Twente (Almelo en Hengelo) is een topklinisch ziekenhuis. Dit betekent dat het ziekenhuis naast basiszorg ook complexe zorg uitvoert waarvoor gespecialiseerde voorzieningen nodig zijn.

Deelname aan wetenschappelijk onderzoek (studies)
De patiëntenorganisatie vindt het belangrijk dat ziekenhuizen deelnemen aan studies. Deelname aan studies geeft patiënten soms een extra behandelmogelijkheid, maar zorgt er ook voor dat het team gewend is om via studieprotocollen te werken. Aan de volgende landelijke studies konden alle ziekenhuizen meedoen: de TRAP-2-studie, de LyRICX-studie en de CRITICS-II-studie. Het slokdarmkanker- en maagkankerteam van ZGT neemt deel aan de TRAP-2-studie, de LyRICX-studie en de CRITICS-II-studie. Het ziekenhuis neemt daarnaast deel aan veel andere klinische studies. Het team publiceert veel artikelen over de studies in wetenschappelijke tijdschriften (52 artikelen in drie jaar).

Researchverpleegkundigen
Het ziekenhuis heeft 2 research-verpleegkundigen voor ondersteuning bij studies naar slokdarmkanker en maagkanker.

Zorgevaluatie door het ziekenhuis
ZGT vergelijkt de eigen resultaten van de slokdarmkankerzorg en maagkankerzorg met die van andere ziekenhuizen, maar niet in het bijzijn van patiëntvertegenwoordigers.

Diagnostiek - Her2Neu-test
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie), een Her2Neu-test moet plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in ZGT zijn behandeld met systemische therapie is bij 95,1% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aandeel was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.

Diagnostiek - Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren.
In de periode 2019-2021 verwijderde ZGT 15 of meer lymfeklieren bij 99,0% van de operaties voor slokdarmkanker. Dit was veel meer dan het landelijk gemiddelde (97,0%).
In de periode 2019-2021 verwijderde ZGT 15 of meer lymfeklieren bij 92,5% van de operaties voor maagkanker. Het landelijk gemiddelde was 92,9%.

Behandeling – behandeling voorafgaande aan de operatie
Bij slokdarmkanker en maagkanker beveelt de richtlijn aan om alle mensen die men verwacht te kunnen genezen met een operatie, voorafgaande aan de operatie te behandelen met medicatie en/of radiotherapie. Uitzondering daarop zijn de mensen met een kleine tumor (T1 slokdarmkanker of T1 maagkanker).

• In ZGT gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 98,4% van de slokdarmkankerpatiënten. Dat was veel meer dan het landelijk gemiddelde (96,9%).
• In ZGT gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 69,3% van de maagkankerpatiënten. Dat was meer dan het landelijk gemiddelde (65,7%).

• De slokdarmchirurgen van ZGT zijn senior members van UGIRA, een internationale vereniging die de kwaliteit, de ontwikkeling en de opleiding van robot-geassisteerde chirurgie aan slokdarm en maag wil verbeteren. UGIRA maakt het mogelijk resultaten van grote internationale ziekenhuizen en vergelijken en te bundelen om onderzoeksvragen te beantwoorden.

Slokdarmkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de slokdarm (buismaagoperatie) of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en radiotherapie zonder of met slokdarmoperatie of door chemotherapie (medicijnen) gevolgd door een slokdarmoperatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.
Soms wordt een tumor in een heel vroeg stadium ontdekt en kan er een endoscopische verwijdering plaatsvinden (EMR/ESD). Dan kunnen de slokdarm en maag worden behouden.

Operaties
ZGT deed in de periode 2019-2021 gemiddeld 51,3 operaties voor slokdarmkanker per jaar, hiervan waren er 100% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 50,0 operaties, waarvan 99,6% in opzet genezend.

Slokdarmkanker kan na een eerdere behandeling terugkomen. Soms kan er dan een operatie plaatsvinden, dit heet een salvage-operatie. Deze operaties zijn complexer en kunnen meer complicaties geven. Ze worden niet vaak gedaan en niet door alle ziekenhuizen. Landelijk werden er in 2019-2021 gemiddeld 22 van dit soort operaties per jaar gedaan. Daarvan voerde ZGT er gemiddeld 0,3 uit.

Andere behandelingen
Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. ZGT behandelde in de periode 2019-2021 35,7 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in ZGT een diagnose slokdarmkanker kregen die naar verwachting te genezen was, heeft 78,6% een behandeling gekregen die een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%). We zien dat ZGT patiënten die bij hen de diagnose slokdarmkanker krijgen die met genezing als doel kan worden behandeld, relatief vaak behandelen met een operatie (48,2%). Het landelijk gemiddelde was 37,5%.

Het deel van de patiënten dat niet werd behandeld of niet werd behandeld met het doel te genezen is 21,4%. Dat was kleiner dan het landelijk gemiddelde (27,8%).

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de operatie voor slokdarmkanker worden behandeld met chemotherapie en/of bestraling. In Nederland werd dat in de periode 2019-2021 veel toegepast. In ZGT was dat 98,4%. Dat was veel vaker dan het landelijk gemiddelde (96,9%).

Na chemoradiatie (combinatie van chemotherapie en radiotherapie) is een operatie niet altijd meer nodig. Als patiënt kun je dan kiezen om af te zien van de operatie. ZGT nam deel aan een wetenschappelijk onderzoek (de SANO-trial) waarin deze werkwijze werd onderzocht. Deze studie is afgerond. In afwachting van de resultaten biedt ZGT nog steeds de mogelijkheid van ‘actief waakzaam wachten’ na een behandeling met chemotherapie en bestraling (SANO-II studie).

Type operaties
Bij operaties voor slokdarmkanker kan gekozen worden voor verschillende technieken: compleet minimaal invasief of open. De keuze voor een techniek wordt onder andere bepaald door de plaats van de tumor en de conditie van de patiënt. Echter, chirurgen kunnen ook zelf een voorkeur hebben voor een bepaalde techniek. De uitkomsten van minimaal invasieve en open operaties zijn niet verschillend.

Van alle operaties voor slokdarmkanker werd in ZGT in de periode 2019-2021 94,4% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 39,3 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland wordt gemiddeld 86,7% van de operaties voor slokdarmkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 35,2 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk.

Bij minimaal invasieve operaties voor slokdarmkanker kan gekozen worden voor verschillende technieken. Deze technieken verschillen in de locatie van de snedes die de chirurg maakt en de locatie waar de verbindingsnaad wordt aangelegd: in de hals of in de borstholte. De keuze voor een techniek wordt onder andere bepaald door de plaats van de tumor en de conditie van de patiënt. Echter, chirurgen kunnen ook zelf een voorkeur hebben voor een bepaalde techniek. Op dit moment is nog niet helemaal duidelijk welke techniek het beste is. Iedere techniek heeft voor- en nadelen. Bij een halsnaad is er meer kans op stenose, heesheid en naadlekkages. Bij een naad in de borstholte is er meer kans op problemen áls er een naadlekkage plaatsvindt. Laat je daarom goed informeren over de verschillende mogelijkheden.

In de periode 2019-2021 had ZGT een voorkeur voor operaties waarbij de verbindingsnaad wordt aangelegd in de borstholte (transthoracaal) (63,5% van de operaties). Indien de naad niet in de borstholte aangelegd kan worden, bijvoorbeeld vanwege de plek van de tumor (hoog) dan biedt het ziekenhuis ook een operatie volgens McKeown aan, waarbij de naad in de hals wordt gelegd.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde ZGT 15 of meer lymfeklieren bij 99,0% van de operaties voor slokdarmkanker. Dit was veel meer dan het landelijk gemiddelde (97,0%).

Doorlooptijd
In 2021 was in ZGT de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 38 dagen voor patiënten die in ZGT de diagnose slokdarmkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 38,3 dagen. Voor patiënten die na de diagnose slokdarmkanker zijn verwezen naar ZGT vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd 39 dagen. Het landelijk gemiddelde was 36,9 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In ZGT had in 2020/2021 63,4% van de operaties voor slokdarmkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (55,0%).

• 20,5% van de operaties voor slokdarmkanker had in 2020/2021 een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 26,2%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
  
• 94,9% van de operaties voor slokdarmkanker in ZGT waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 95,1%.
• Van alle patiënten die in 2021/2022 een slokdarmkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg 4,7% last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een slokdarmkankeroperatie die genezing als doel had, was in ZGT in 2020/2021 1,6%. Het landelijk gemiddelde was 2,7%.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor slokdarmkanker zijn geopereerd in ZGT, was twee jaar na de operatie voor slokdarmkanker 76,3% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (70,7%). Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van ZGT dan is de kans om te overleven, vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de slokdarmkanker terugkomt na een operatie hiervoor in ZGT hebben we gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor slokdarmkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in ZGT in de periode 2015-2016 geopereerd is voor slokdarmkanker of voor maagkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 22,5% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn behandelopties voor uitgezaaide slokdarmkanker.

ZGT voerde in de periode 2019-2021 geen palliatieve resecties uit voor slokdarmkanker. Hierbij wordt (een deel van) de slokdarm verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk gemiddelde was 0,2 resecties. Dit was gemiddeld 0,4% van alle slokdarmkankeroperaties.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. ZGT behandelde in de periode 2019-2021 35,7 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in ZGT zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 95,1% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aantal was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.

Behandeling met systemische therapie
In ZGT kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 34,3 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 45,6% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in ZGT, werd 32,3% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Dat was hoger dan het landelijk gemiddelde (30,7%).

Relatieve overleving na diagnose in ZGT
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in ZGT de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 20,5% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in ZGT was één jaar na de behandeling 39,8% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (42,3%).

Maagkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de maag of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en een operatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.

Operaties
ZGT deed in de periode 2020-2021 gemiddeld 28,3 operaties voor maagkanker per jaar, hiervan waren er 96,5% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 26,5 operaties, waarvan 95,9% in opzet genezend.

Andere behandelingen
Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. ZGT behandelde in de periode 2019-2021 12,3 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in ZGT een diagnose maagkanker kregen die in theorie te genezen was, heeft 87,5% een behandeling gekregen die in opzet een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%).

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de maagkankeroperatie worden behandeld met chemotherapie. In ZGT gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 69,3% van de maagkankeroperaties. Dat was vaker dan het landelijk gemiddelde (65,7%).

Type operaties
Bij operaties voor maagkanker kan gekozen worden voor verschillende technieken: compleet minimaal invasief of open. De keuze voor een techniek wordt onder andere bepaald door de plaats van de tumor en de conditie van de patiënt. Echter, chirurgen kunnen ook zelf een voorkeur hebben voor een bepaalde techniek. De uitkomsten van minimaal invasieve en open operaties zijn niet verschillend.

Van alle operaties voor maagkanker in ZGT werd in de periode 2019-2021 97,8% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 30,7 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland werd gemiddeld 83,0% van de operaties voor maagkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 22,6 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk.

Behandeling ná de operatie
Patiënten kunnen ook ná de operatie worden behandeld met chemotherapie. Niet alle patiënten komen hier na de operatie nog aan toe. Van alle patiënten die in ZGT in de periode 2019-2021 een maagkankeroperatie hebben gehad, heeft 52,5% chemotherapie na de operatie gekregen. Het landelijk gemiddelde was 52,3%. Het ziekenhuis neemt deel aan de CRITICS-II studie. In deze studie wordt onderzocht wat de waarde is van verschillende behandelingen vóór de operatie. Er wordt dan geen behandeling meer gegeven ná de operatie. Als een ziekenhuis dus meedoet met deze studie, is het percentage patiënten met chemotherapie na de operatie lager.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde ZGT 15 of meer lymfeklieren bij 92,5% van de operaties voor maagkanker. Het landelijk gemiddelde was 92,9%.

Doorlooptijd
In 2021 was in ZGT de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 36 dagen voor patiënten die in ZGT de diagnose maagkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 43,6 dagen.

Voor patiënten die na de diagnose maagkanker zijn verwezen naar ZGT vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd 47 dagen. Het landelijk gemiddelde was 48,2 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In ZGT had in 2020/2021 55,6% van de operaties voor maagkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (56,5%).

• 21,5% van de operaties voor maagkanker had in 2020/2021 een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 18,3%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
  
• 94,9% van de operaties voor maagkanker in ZGT waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 93,7%.
• Van alle patiënten die in 2021/2022 een maagkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg 4,1% last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een maagkankeroperatie die genezing als doel had, was in ZGT in 2020/2021 1,6%. Het landelijk gemiddelde was 3,3%.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor maagkanker zijn geopereerd in ZGT, was twee jaar na de operatie 61,4% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (69,6%).

Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van ZGT dan is de kans om te overleven, vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de maagkanker terugkomt na een operatie hiervoor in ZGT is gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor maagkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in ZGT in de periode 2015-2016 geopereerd is voor maagkanker of voor slokdarmkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 22,5% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Bij uitgezaaide maagkanker kan dan soms een operatie de klachten verminderen. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn andere behandelopties voor uitgezaaide maagkanker.

Operaties
ZGT voerde in de periode 2019-2021 gemiddeld per jaar 1 palliatieve resectie uit voor maagkanker. Dat was gemiddeld 3,5% van alle maagkankeroperaties. Hierbij wordt (een deel van) de maag verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk gemiddelde was 0,8 resecties. Dit was gemiddeld 3,1% van alle maagkankeroperaties.

Andere behandelingen
Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. ZGT behandelde in de periode 2019-2021 12,3 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in ZGT zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 95,1% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aantal was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.

Behandeling met systemische therapie
In ZGT kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 34,3 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 45,6% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in ZGT, werd 32,3% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Dat was hoger dan het landelijk gemiddelde (30,7%)

Relatieve overleving na diagnose in ZGT
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in ZGT de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 20,5% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in ZGT was één jaar na de behandeling 39,8% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (42,3%).

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met de artsen, verpleegkundig specialisten, oncologie-verpleegkundigen en andere medewerkers.
Patiënten gaven dit onderdeel een gemiddeld cijfer van 9,3.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 80. Dit is heel goed.

Artsen
Patiënten gaven artsen een gemiddeld cijfer van 9,3.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 81. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 9,5
• Serieus genomen worden: 9,4
• Tijd die ze voor je hadden: 9,3
• Vriendelijkheid: 9,4
• Gesteund voelen: 9,3
• Aandacht voor uw naaste: 9,2

Verpleegkundig specialisten en oncologieverpleegkundigen
Patiënten gaven aan verpleegkundig specialisten en oncologie-verpleegkundigen een gemiddeld cijfer van 9,4.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 81. Dit is heel goed. Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 9,4
• Serieus genomen worden: 9,4
• Tijd die ze voor je hadden: 9,4
• Vriendelijkheid: 9,5
• Gesteund voelen: 9,4
• Aandacht voor uw naaste: 9,3

Andere medewerkers van het ziekenhuis
Patiënten gaven andere medewerkers van het ziekenhuis een gemiddeld cijfer van 9,3.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 77. Dit is heel goed. Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Samenwerking tussen de medewerkers in het ziekenhuis: 9,2
• Vriendelijkheid overige medewerkers: 9,3

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 86. Dit is heel goed.
Patiënten gaven hun vaste aanspreekpunt voor tevredenheid: 9,4
Het gemiddelde cijfer dat patiënten hun vaste aanspreekpunt gaven: 9,3

Een groot deel van de patiënten gaf aan een vast aanspreekpunt te hebben: 92%.
Wie was het vaste aanspreekpunt voor patiënten:

• Een oncologie-verpleegkundige: 55%
• Een arts: 17%
• Een verpleegkundig specialist: 26%
• Iemand anders: 2%

Een vast aanspreekpunt heeft verschillende taken.
Patiënten gaven deze cijfers voor taken van het vaste aanspreekpunt:

• Overzicht over de ziekte: 9,4
• Hulp geven: 9,4
• Hulp geven aan familie of partner: 9,3
• Kennen van patiënt als persoon: 8,9
• Makkelijk bereikbaar zijn: 9,1

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 78. Dit is heel goed. Patiënten gaven voor hun tevredenheid over de planning van hun afspraken een 9,1.
Een deel van de patiënten gaf aan:

• Afspraken worden op één dag gepland, als dat medisch kan: 83%
• Bij afspraken wordt aan dagen en tijden gedacht die goed uitkomen: 93%
• Afspraken kunnen op afstand. bijvoorbeeld via beeldbellen of telefoon: 68%

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 87. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Vertrouwen dat alle mogelijke behandelingen besproken zijn: 9,4
• Tevredenheid over de hulp bij de keuze voor een behandeling: 9,2

Met een deel van de patiënten is gesproken over:

• Kansen op langer leven en/of beter worden: 100%
• Minder last krijgen van klachten: 93%
• Bijwerkingen en problemen door de behandeling: 100%
• Gevolgen die lang duren of pas later ontstaan: 91%
• De mogelijkheid om te kiezen voor ‘niet meer behandelen’: 70%
• Wat ze belangrijk vinden in het leven: 80%

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met vragenlijsten over hun gezondheid, het aangeboden krijgen van professionele hulp bij problemen en het aangeboden krijgen van informatie over patiëntenorganisatie en inloophuis voor mensen met kanker.

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 73. Dit is goed.

Gebruik van vragenlijsten over gezondheid
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 84. Dit is heel goed.

Veel ziekenhuizen gebruiken vragenlijsten die inzicht geven hoe patiënten zelf hun gezondheid ervaren. Daar staan bijvoorbeeld vragen in over moe zijn, pijn hebben, somber zijn, angst hebben of problemen met de concentratie.
Wanneer een ziekenhuis structureel gebruik maakt van dit soort vragenlijsten is dit een goed startpunt om te praten over de persoonlijke behoefte van de patiënt.
Van alle respondenten gaf 92% aan een vragenlijst te hebben ontvangen.
Van alle respondenten die aangeven een vragenlijst te hebben ingevuld, gaf 72% aan dat de resultaten hiervan met hen besproken zijn.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten dit gesprek gaven: 9,4

Problemen door kanker en professionele hulp.
Sommige patiënten wilden professionele hulp voor problemen. Wij laten hier de problemen zien als minimaal 20% van de patiënten aangaf voor dit probleem hulp te willen én dit minimaal 5 patiënten waren:

• Lichamelijke problemen zoals pijn of vermoeidheid (33%)
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht (69%)

Van de mensen die graag professionele hulp wilden, kreeg een gedeelte deze hulp van ZGT of werd hiervoor verwezen:

• Lichamelijke problemen zoals pijn of vermoeidheid (57%)
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht (91%)
  

Contact met andere mensen met kanker (lotgenoten).
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 56. Dit is voldoende.
Een deel van de patiënten gaf aan dat dit werd aangeboden:

• Informatie over een patiëntenorganisatie: 66%
• Informatieavonden: 64%
• Contact met een buddy: 56%
• Informatie over een inloophuis voor mensen met kanker: 45%

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 87. Dit is heel goed. Patiënten gaven als antwoord op de vraag of ze ZGT aanraden aan anderen met slokdarmkanker of maagkanker een 9,5.

Wat nog beter kan
20% (11 van de 54 mensen) noemde een verbeterpunt.
Volgens patiënten kon het ziekenhuis zich nog verbeteren op het volgende onderwerp:

• Communicatie van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten

Complimenten
91% (49 van de 54 mensen) gaf een compliment.
Patiënten gaven een compliment over de volgende onderwerpen:

• Kwaliteit van behandeling en zorg
• Bejegening/toewijding van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten
• Algemene onderwerpen