Bij de zorg voor patiënten met slokdarmkanker of maagkanker zijn veel verschillende medische specialismen betrokken. Het ziekenhuis kan er voor kiezen om een (klein) deel van alle artsen binnen zo’n specialisme zorg te laten leveren voor slokdarmkanker en maagkanker. Wij zien dat als een onderdeel van specialisatie. Het UMCG heeft dit vergaand gerealiseerd voor 7 van de 7 betrokken specialismen.

Een ander onderdeel van specialisatie is dat de artsen die maag- en slokdarmkankerzorg en maagkankerzorg leveren, hier ook veel tijd en aandacht voor hebben. Bijvoorbeeld doordat zij ten minste de helft van hun tijd aan slokdarmkanker en maagkanker besteden óf doordat zij maximaal 3 kankersoorten (of andere ziektes) als aandachtsgebied hebben. Wij noemen hen dan gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker. Hieronder wordt per specialisme beschreven in hoeverre dit geldt voor de artsen in het UMCG.

Diagnostiek
In het UMCG doen de volgende artsen diagnostiek voor slokdarmkanker en maagkanker:
2 MDL-artsen, beiden gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
6 radiologen, allen gespecialiseerd in buikholte-radiologie waaronder slokdarmkanker en maagkanker;
2 nucleair geneeskundigen, beiden gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
4 pathologen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker.

Behandeling
In het UMCG doen de volgende artsen behandelingen voor slokdarmkanker en maagkanker:
4 chirurgen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
4 internist-oncologen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
4 radiotherapeuten, allen gespecialiseerd in gastro-intestinale oncologie, waaronder patiënten met slokdarmkanker of maagkanker.

Een verpleegkundig specialist MDL legt zich toe op de begeleiding van endoscopisch te behandelen patiënten met slokdarmkanker (Barrett). Twee oncologieverpleegkundigen begeleiden patiënten tijdens het traject van systemische behandeling en 3 oncologieverpleegkundigen in het team leggen zich toe op de algemene begeleiding van patiënten met slokdarmkanker of maagkanker.

Het ziekenhuis is een referentiecentrum voor alle zorg voor patiënten met slokdarmkanker of maagkanker. Deze functie heeft het in ieder geval voor de 17 ziekenhuizen in Groningen, Friesland, Drenthe en de kop van Overijssel. Het voert second opinions (tweede meningen) uit voor patiënten uit andere ziekenhuizen.

Het aantal mensen dat in de periode 2019-2021 in het UMCG is gediagnosticeerd met en/of behandeld voor slokdarmkanker of maagkanker is groot (gemiddeld 229,3 patiënten per jaar). Het landelijk gemiddelde was 55,8 patiënten.

Het UMCG voerde in de periode 2019-2021 jaarlijks gemiddeld de volgende operaties voor slokdarmkanker of maagkanker uit:

• 50,0 operaties voor slokdarmkanker. Het landelijk gemiddelde was ook 50,0.
• 22,7 operaties voor maagkanker. Het landelijk gemiddelde was 26,5.
• 72,7 operaties voor slokdarmkanker of maagkanker samen. Het landelijk gemiddelde was 70,1.
• 3,0 operaties voor slokdarmkanker bij patiënten die al eerder behandeld waren (salvage-operaties). In heel Nederland werden er in deze periode gemiddeld 22 van dit soort operaties per jaar gedaan.

Het ziekenhuis behandelde per jaar voor slokdarmkanker of maagkanker (in de periode 2019-2021):

• Gemiddeld 127,7 patiënten met radiotherapie als eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 92,4.
• Gemiddeld 92,7 patiënten met chemotherapie (met of zonder radiotherapie) als eerste behandeling. Dat aantal is hoog. Het landelijk gemiddelde was 29,5.

De groep patiënten die het ziekenhuis bedient kan verschillen tussen ziekenhuizen. Daarom geven we hier informatie over de mensen bij wie de diagnose is gesteld of die zijn geopereerd in het ziekenhuis ten opzichte van het landelijk gemiddelde.

Leeftijd
Als we kijken naar leeftijd, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Totaal aantal 75+:
  13,3 van de 46,0 mensen bij wie de diagnose slokdarmkanker of maagkanker is gesteld waren 75 jaar of ouder (29,0%). Het landelijk gemiddelde was 20,6 van de 55,8 patiënten (36,9%).
• Geopereerde 75+:
  8,0 van de 52,7 mensen die zijn geopereerd voor slokdarmkanker of maagkanker waren 75 jaar of ouder (15,2%). Het landelijk gemiddelde was 13,9 van de 64,8 patiënten (21,5%).

Stadium van de ziekte
Als we kijken naar het stadium van de ziekte, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Stadium T4B (meestal niet geopereerd):
  0 van de 52,7 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd, hadden een naar een ander orgaan doorgegroeide tumor (T4B), die meestal niet wordt geopereerd (0%). Het landelijk gemiddelde was 1,0 patiënten (1,5%).
• Stadium M1 (meestal niet geopereerd):
  0,7 van de 52,7 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd hadden uitgezaaide kanker (M1) (1,3%). Het landelijk gemiddelde was 1,8 patiënten (2,7%).

Meerdere aandoeningen
Als we kijken naar de groep patiënten met één of meer andere ziekten (mensen met co-morbiditeit), zien we het volgende. Van de 52,7 mensen die geopereerd zijn voor maag- en slokdarmkanker weten we van iedereen of ze al dan niet één of meer andere ziekten hebben. In de periode 2019-2021 hadden in het UMCG gemiddeld per jaar 25,3 van deze 52,7 mensen co-morbiditeit (47,5%). Het landelijk gemiddelde was 31,0 patiënten (49,1%).

• De afdeling Maag-, Darm- en Leverziekten initieert medisch-wetenschappelijk onderzoek met behulp van moleculaire beeldvorming bij endoscopische of chirurgische ingrepen. Met behulp van een fluorescente hulpstof is het doel om tijdens ingrepen bepaalde cellen beter zichtbaar te maken dan andere en kankerweefsel beter te kunnen onderscheiden van gezond weefsel.
• Daarnaast beschikt het UMCG over bijzondere expertise in Endoscopische (sub)mucosale resecties. Het UMCG heeft 2 MDL-artsen die de endoscopische behandeling van Barrett en vroegcarcinomen verrichten. Gemiddeld worden 70 patiënten per jaar met een endoscopische resectie behandeld (EMR/ESD)
• De pathologen die participeren in de tumorwerkgroep slokdarm-/maagcarcinoom zijn getraind voor deelname aan het Barrett Expert Panel. Daarnaast maken zij deel uit van het Landelijk Adviesorgaan Neoplasie Slokdarmkanker.
• De chirurgie in het UMCG is sinds 2021 erkend als Expertisecentrum Zeldzame Aandoeningen voor ‘Rare gastro-esophageal tumor’.
• Robot-geassisteerde chirurgie vindt plaats sinds 2019.
• In het UMCG zijn ongeveer gemiddeld 8 patiënten per jaar die na een succesvolle voorbehandeling met chemoradiotherapie, onder controle blijven, maar (nog) niet worden geopereerd.
• Sinds 2018 is er in Groningen het eerste Protonentherapie centrum van Nederland waar ook slokdamkankerpatiënten met protonen bestraald kunnen worden. Niet iedere patiënt komt hiervoor in aanmerking.

Het UMCG in Groningen is verbonden aan de universiteit. Het ziekenhuis voert complexe zorg uit waar gespecialiseerde voorzieningen voor nodig zijn. Er wordt in dit ziekenhuis wetenschappelijk onderzoek gedaan, er worden artsen opgeleid en er worden nieuwe medische behandelingen ontwikkeld.

Deelname aan wetenschappelijk onderzoek (studies)
De patiëntenorganisatie vindt het belangrijk dat ziekenhuizen deelnemen aan studies. Deelname aan studies geeft patiënten soms een extra behandelmogelijkheid, maar zorgt er ook voor dat het team gewend is om grondig en protocollair te werken. Aan de volgende landelijke studies konden alle ziekenhuizen meedoen: de TRAP-2-studie, de LyRICX-studie en de CRITICS-II-studie. Het slokdarmkanker- en maagkankerteam in het UMCG neemt deel aan de TRAP-2-studie. Het ziekenhuis neemt ook deel aan veel andere klinische studies. Het team publiceert veel artikelen over de studies in wetenschappelijke tijdschriften (56 artikelen in drie jaar).

Researchverpleegkundigen
Het ziekenhuis heeft 2 research-verpleegkundigen bij de afdeling chirurgie voor ondersteuning bij studies naar slokdarmkanker en maagkanker.

Zorgevaluatie door het ziekenhuis
Het UMCG vergelijkt de eigen resultaten van de slokdarmkanker- en maagkankerzorg met die van andere ziekenhuizen, maar niet in het bijzijn van een patiëntvertegenwoordiger.

Diagnostiek - Her2Neu-test
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie), een Her2Neu-test moet plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het UMCG zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 100% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aandeel was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%. Het UMCG heeft in de periode 2019-2021 minder dan 30 patiënten behandeld met doublet- of triplet-therapie bij uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Daarom is het lastig betrouwbare percentages te berekenen.

Diagnostiek - Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het UMCG 15 of meer lymfeklieren bij 98,9% van de operaties voor slokdarmkanker. Dit was veel meer dan het landelijk gemiddelde (97,0%).
In de periode 2019-2021 verwijderde het UMCG 15 of meer lymfeklieren bij 95,8% van de operaties voor maagkanker. Dat was veel meer dan het landelijk gemiddelde (92,9%).

Behandeling – behandeling voorafgaande aan de operatie
Bij slokdarmkanker en maagkanker beveelt de richtlijn aan om alle mensen die men verwacht te kunnen genezen met een operatie, voorafgaande aan de operatie te behandelen met medicatie en/of radiotherapie. Uitzondering daarop zijn de mensen met een kleine tumor (T1 slokdarmkanker of T1 maagkanker).

• In het UMCG gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 95,8% van de slokdarmkankerpatiënten. Het landelijk gemiddelde was 96,9%.
• In het UMCG gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 53,3% van de maagkankerpatiënten. Het landelijk gemiddelde was 65,7%.

• Op de afdeling nucleaire geneeskunde worden 4-D-scans van het diafragma gebied ontwikkeld om het effect van beweging op de (kwaliteit van) de beeldvorming en bestraling te reduceren.
• Door radiotherapeuten wordt onderzoek gedaan naar het voorkomen van normale weefselschade (o.a. cardiopulmonale toxiciteit, dit zijn ongewenste gevolgen voor het hart of longen en luchtwegen) ten gevolge van bestraling bij slokdarmkanker (CLARIFY-studie). En studies naar de toepassing van protonentherapie om het risico op bijwerkingen te verminderen
• Alle lokaal gevorderde slokdarmkankerpatiënten zijn opgenomen in het standaard follow-up-programma waarin patiënt met tumorkarakteristieken, toxiciteit en uitkomsten van zorg systematisch worden geregistreerd en geëvalueerd (nu ruim 900 patiënten geïncludeerd). Dit programma kan onder andere gebruikt worden om voorspellingsmodellen te ontwikkelen (MODELS-project) om in de schatten welke patiënten het meeste voordeel hebben bij protonen-radiotherapie en de verwachte voordelen te evalueren.
• De tumorwerkgroep doet mee aan kwaliteitsregistraties als SONCOS en DICA, en verzamelt daarnaast wisselende indicatoren om het zorgproces te beoordelen.
• Jaarlijks wordt door de tumorwerkgroep een jaarplan gemaakt waarin verbeterpunten worden opgenomen. In het UMCG vindt structureel meting van patiënttevredenheid plaats (tot 2019 via de CQ-index, vanaf 2019 via PEMS).
• Tevens is er om de week een regionaal netwerkoverleg met andere centra (Medisch Centrum Leeuwarden-Ziekenhuis Groep Twente-Radiotherapeutisch Instituut Friesland) voor complexe casuïstiek en jaarlijks in de regio Noord-Oost (MCN) waar ook benchmark-gegevens worden besproken.
• De chirurgische resultaten worden jaarlijks met alle landelijke slokdarm-maag-centra besproken en geanalyseerd (landelijke werkgroep Upper-GI).
• Het UMCG nam deel aan de PRIDE-studie waarbij werd bestudeerd of met behulp van PET-CT-scans, MRI-scans en bloedafnames het effect van de bestraling op de tumor al vóór de operatie kan worden beoordeeld.
• Het UMCG neemt deel aan de PREFER-studie waarbij de veiligheid van endoscopische behandeling gevolgd door waakzaam wachten van pT1b-tumoren wordt bestudeerd.
• Het UMCG verricht onderzoek om endoscopisch de tumorrespons na chemoradiotherapie te bestuderen m.b.v. moleculaire optische beeldvorming (OPTIC-studie).
• Het UMCG neemt ook deel aan veel andere klinische studies zoals MODELS en HERIZON-GEA-1.

Slokdarmkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de slokdarm (buismaagoperatie) of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en radiotherapie zonder of met slokdarmoperatie of door chemotherapie (medicijnen) gevolgd door een slokdarmoperatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.
Soms wordt een tumor in een heel vroeg stadium ontdekt en kan er een endoscopische verwijdering plaatsvinden (EMR/ESD). Dan kunnen de slokdarm en maag worden behouden.

Operaties
Het UMCG deed in de periode 2019-2021 gemiddeld 50,0 operaties voor slokdarmkanker per jaar, hiervan waren er 100% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 50,0 operaties, waarvan 99,6% in opzet genezend.

Slokdarmkanker kan na een eerdere behandeling terugkomen. Soms kan er dan een operatie plaatsvinden, dit heet een salvage-operatie. Deze operaties zijn complexer en kunnen meer complicaties geven. Ze worden niet vaak gedaan en niet door alle ziekenhuizen. In heel Nederland werden er in 2019-2021 gemiddeld 22 van dit soort operaties per jaar gedaan. Daarvan voerde het UMCG er gemiddeld 0,3 uit.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het UMCG gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 124,3 patiënten per jaar radiotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 87,4 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het UMCG behandelde in de periode 2019-2021 84,3 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in het UMCG een diagnose slokdarmkanker kregen die naar verwachting te genezen was, heeft 87,8% een behandeling gekregen die een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%). We zien dat het UMCG patiënten die bij hen de diagnose slokdarmkanker krijgen die met genezing als doel kan worden behandeld, relatief vaak behandelen met een endoscopische resectie (47,6%). Dit betreft vroegcarcinomen. Het landelijk gemiddelde was 7,5%.
Het deel van de patiënten dat niet werd behandeld of niet werd behandeld met het doel te genezen is 12,2%. Dat was veel kleiner dan het landelijk gemiddelde (27,8%).

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de operatie voor slokdarmkanker worden behandeld met chemotherapie en/of bestraling. In Nederland werd dat in de periode 2019-2021 veel toegepast. In het UMCG was dat 95,8%. Het landelijk gemiddelde was 96,9%.
Na chemoradiatie (combinatie van chemotherapie en radiotherapie) is een operatie niet altijd meer nodig. Als patiënt kun je dan kiezen om af te zien van de operatie.

Type operaties
Van alle operaties voor slokdarmkanker werd in het UMCG in de periode 2019-2021 94,4% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 39,3 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland wordt gemiddeld 86,7% van de operaties voor slokdarmkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 35,2 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk.

Bij minimaal invasieve operaties voor slokdarmkanker kan gekozen worden voor verschillende technieken. Deze technieken verschillen in de locatie van de snedes die de chirurg maakt en de locatie waar de verbindingsnaad wordt aangelegd: in de hals of in de borstholte. De keuze voor een techniek wordt onder andere bepaald door de plaats van de tumor en de conditie van de patiënt. Echter, chirurgen kunnen ook zelf een voorkeur hebben voor een bepaalde techniek. Op dit moment is nog niet helemaal duidelijk welke techniek het beste is. Iedere techniek heeft voor- en nadelen. Bij een halsnaad is er meer kans op stenose, heesheid en naadlekkages. Bij een naad in de borstholte is er meer kans op problemen áls er een naadlekkage plaatsvindt. Laat je daarom goed informeren over de verschillende mogelijkheden.

In de periode 2019-2021 had het UMCG een voorkeur voor operaties waarbij de verbindingsnaad wordt aangelegd in de borstholte (Ivor-Lewis-procedure) (91,2% van de operaties). Indien de naad niet in de borstholte aangelegd kan worden, bijvoorbeeld vanwege de plek van de tumor (hoog) dan biedt het ziekenhuis ook een operatie volgens McKeown aan, waarbij de naad in de hals wordt gelegd.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het UMCG 15 of meer lymfeklieren bij 98,9% van de operaties voor slokdarmkanker. Dit was veel meer dan het landelijk gemiddelde (97,0%).

Doorlooptijd
In 2021 was in het UMCG de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 51 dagen voor patiënten die in het UMCG de diagnose slokdarmkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 38,3 dagen. Voor patiënten die na de diagnose slokdarmkanker zijn verwezen naar het UMCG vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd 44 dagen. Het landelijk gemiddelde was 36,9 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In het UMCG had in 2020/2021 36,2% van de operaties voor slokdarmkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was duidelijk (significant) lager dan het landelijk gemiddelde (55,0%).

• 34,9% van de operaties voor slokdarmkanker had in 2020/2021 een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 26,2%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
• 90,9% van de operaties voor slokdarmkanker in het UMCG waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 95,1%.
• Van alle patiënten die een slokdarmkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg 28,7% last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een slokdarmkankeroperatie die genezing als doel had, was in het UMCG in 2020/2021 2,0%. Het landelijk gemiddelde was 2,7%.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor slokdarmkanker zijn geopereerd in het UMCG, was twee jaar na de operatie voor slokdarmkanker 63,2% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (70,7%).
Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van het UMCG, dan is de kans om te overleven vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de slokdarmkanker terugkomt na een operatie hiervoor in het UMCG hebben we gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor slokdarmkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in het UMCG in de periode 2015-2016 geopereerd is voor slokdarmkanker of voor maagkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 16,4% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn behandelopties voor uitgezaaide slokdarmkanker.

Operaties
Het UMCG voerde in de periode 2019-2021 geen palliatieve resecties uit voor slokdarmkanker. Dat was gemiddeld 0,0% van alle slokdarmkankeroperaties. Hierbij wordt (een deel van) de slokdarm verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk gemiddelde was 0,2 resecties. Dit was gemiddeld 0,4% van alle slokdarmkankeroperaties.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het UMCG gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 124,3 patiënten per jaar radiotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 87,4 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het UMCG behandelde in de periode 2019-2021 84,3 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het UMCG zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 100% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aantal was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.
Het UMCG heeft minder dan 30 patiënten behandeld met doublet- of triplet-therapie bij uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Daarom is het lastig een betrouwbaar percentage te berekenen.

Behandeling met systemische therapie
In het UMCG kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 10,7 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 34,4% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in het UMCG, werd 30,8% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Dat was hoger dan of gelijk aan het landelijk gemiddelde (30,7%). Het UMCG heeft in de periode 2015-2016 minder dan 20 patiënten behandeld die de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker kregen waarvoor ze al een eerste keer met chemotherapie of doelgerichte therapie waren behandeld. Daarom is het lastig een betrouwbaar percentage te berekenen.

Relatieve overleving na diagnose in het UMCG
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in het UMCG de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 18,8% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in het UMCG was één jaar na de behandeling 51,5% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (42,3%).

Maagkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de maag of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en een operatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.

Operaties
Het UMCG deed in de periode 2020-2021 gemiddeld 22,7 operaties voor maagkanker per jaar, hiervan waren er 94,1% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 26,5 operaties, waarvan 95,9% in opzet genezend.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het UMCG gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 3,3 patiënten per jaar radiotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 5,1 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het UMCG behandelde in de periode 2019-2021 8,3 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in het UMCG een diagnose maagkanker kregen die in theorie te genezen was, heeft 61,1% een behandeling gekregen die in opzet een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%).

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de maagkankeroperatie worden behandeld met chemotherapie. In het UMCG gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 53,3% van de maagkankeroperaties. Het landelijk gemiddelde was 65,7%.

Type operaties
Van alle operaties voor maagkanker in het UMCG werd in de periode 2019-2021 78,8% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 8,7 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland werd gemiddeld 83,0% van de operaties voor maagkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 22,6 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk.

Behandeling ná de operatie
Patiënten kunnen ook ná de operatie worden behandeld met chemotherapie. Niet alle patiënten komen hier na de operatie nog aan toe. Van alle patiënten die in het UMCG in de periode 2019-2021 een maagkankeroperatie hebben gehad, heeft 50,0% chemotherapie na de operatie gekregen. Het landelijk gemiddelde was 52,3%. Er zijn minder dan 30 mensen die in de periode 2019-2021 de diagnose maagkanker kregen waarvoor ze zijn geopereerd in het UMCG én daarvoor neoadjuvant zijn behandeld. Hierdoor kunnen we niet betrouwbaar zeggen welk deel daarvan na de operatie is behandeld met chemotherapie.
Het ziekenhuis nam daarnaast deel aan de CRITICS-II studie. In deze studie werd onderzocht wat de waarde is van verschillende behandelingen vóór de operatie. Er werd dan geen behandeling meer gegeven ná de operatie. Als een ziekenhuis dus meedeed met deze studie, was het percentage patiënten met chemotherapie na de operatie lager dan gebruikelijk.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het UMCG 15 of meer lymfeklieren bij 95,8% van de operaties voor maagkanker. Dit was veel meer dan het landelijk gemiddelde (92,9%).

Doorlooptijd
In 2021 was in het UMCG de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 86,0 dagen voor patiënten die in het UMCG de diagnose maagkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 43,6 dagen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met lage aantallen en vaak eerst endoscopische behandeling, waarna later toch een operatie nodig bleek.
Voor patiënten die na de diagnose maagkanker zijn verwezen naar het UMCG vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd 44,5 dagen. Het landelijk gemiddelde was 48,2 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In het UMCG had in 2020/2021 39,2% van de operaties voor maagkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (56,5%).

• 20,5% van de operaties voor maagkanker had in 2020/2021 een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 18,3%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
• 87,5% van de operaties voor maagkanker in het UMCG waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 93,7%.
• Van alle patiënten die een maagkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg 4,0% last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een maagkankeroperatie die genezing als doel had, was in het UMCG in 2020/2021 4,7%. Het landelijk gemiddelde was 3,3%.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor maagkanker zijn geopereerd in het UMCG, was twee jaar na de operatie 75,0% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (69,6%).
Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van het UMCG, dan is de kans om te overleven vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de maagkanker terugkomt na een operatie hiervoor in het UMCG is gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor maagkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in het UMCG in de periode 2015-2016 geopereerd is voor maagkanker of voor slokdarmkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 16,4% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Bij uitgezaaide maagkanker kan dan soms een operatie de klachten verminderen. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn andere behandelopties voor uitgezaaide maagkanker.

Operaties
Het UMCG voerde in de periode 2019-2021 gemiddeld per jaar 1,3 palliatieve resecties per jaar uit voor maagkanker. Dat was gemiddeld 5,9% van alle maagkankeroperaties. Hierbij wordt (een deel van) de maag verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk gemiddelde was 0,8 resecties. Dit was gemiddeld 3,1% van alle maagkankeroperaties.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, maar ook als de ziekte al verspreid is. Het UMCG gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 3,3 patiënten per jaar radiotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 5,1 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het UMCG behandelde in de periode 2019-2021 8,3 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het UMCG zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 100% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aantal was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.
Het UMCG heeft minder dan 30 patiënten behandeld met doublet- of triplet-therapie bij uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Daarom is het lastig een betrouwbaar percentage te berekenen.

Behandeling met systemische therapie
In het UMCG kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 10,7 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 34,4% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in het UMCG, werd 30,8% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Dat was hoger dan of gelijk aan het landelijk gemiddelde (30,7%). Het UMCG heeft in de periode 2015-2016 minder dan 20 patiënten behandeld die de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker kregen waarvoor ze al een eerste keer met chemotherapie of doelgerichte therapie waren behandeld. Daarom is het lastig een betrouwbaar percentage te berekenen.

Relatieve overleving na diagnose in het UMCG
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in het UMCG de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 18,8% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in het UMCG was één jaar na de behandeling 51,5% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (42,3%).

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met de artsen, verpleegkundig specialisten, oncologie-verpleegkundigen en andere medewerkers.
Patiënten gaven dit onderdeel een gemiddeld cijfer van 9,2.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 78. Dit is heel goed.

Artsen
Patiënten gaven artsen een gemiddeld cijfer van 9,2.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 79. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 9,3
• Serieus genomen worden: 9,2
• Tijd die ze voor je hadden: 9,3
• Vriendelijkheid: 9,3
• Gesteund voelen: 9,2
• Aandacht voor uw naaste: [Geen gegevens beschikbaar]
  

Verpleegkundig specialisten en oncologieverpleegkundigen
Patiënten gaven aan verpleegkundig specialisten en oncologieverpleegkundigen een gemiddeld cijfer van 9,2.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 77. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 9,1
• Serieus genomen worden: 9,2
• Tijd die ze voor je hadden: 9,1
• Vriendelijkheid: 9,2
• Gesteund voelen: 9,2
• Aandacht voor uw naaste: [Geen gegevens beschikbaar]

Andere medewerkers van het ziekenhuis
Patiënten gaven andere medewerkers van het ziekenhuis een gemiddeld cijfer van 9,0.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 77. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Samenwerking tussen de medewerkers in het ziekenhuis: 8,9
• Vriendelijkheid overige medewerkers: 9,2

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 79. Dit is heel goed.
Patiënten gaven hun vaste aanspreekpunt voor tevredenheid: 9,0.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten hun vaste aanspreekpunt gaven: 8,9

Een groot deel van de patiënten geeft aan een vast aanspreekpunt te hebben: 93%.
Wie was het vaste aanspreekpunt voor patiënten:

• Een oncologie-verpleegkundige/ verpleegkundig specialist: 58%
• Een arts: 33%
• Iemand anders: 8%

Een vast aanspreekpunt heeft verschillende taken.
Patiënten gaven deze cijfers voor taken van het vaste aanspreekpunt:

• Overzicht over de ziekte: 8,9
• Hulp geven: 8,9
• Hulp geven aan familie of partner: [Geen gegevens beschikbaar]
• Kennen van patiënt als persoon: 8,9
• Makkelijk bereikbaar zijn: 8,9

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 59. Dit is voldoende.
Patiënten gaven voor hun tevredenheid over de planning van hun afspraken een [Geen gegevens beschikbaar].

Een deel van de patiënten gaf aan:

• Afspraken worden op één dag gepland, als dat medisch kan: 86%
• Bij afspraken wordt aan dagen en tijden gedacht die goed uitkomen: 31%
• Afspraken kunnen op afstand. bijvoorbeeld via beeldbellen of telefoon: [Geen gegevens beschikbaar]

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 77. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Vertrouwen dat alle mogelijke behandelingen besproken zijn: [Geen gegevens beschikbaar]
• Tevredenheid over de hulp bij de keuze voor een behandeling: 9,1

Met een deel van de patiënten is gesproken over:

• Kansen op langer leven en/of beter worden: 85%
• Minder last krijgen van klachten: 71%
• Bijwerkingen en problemen door de behandeling: 75%
• Gevolgen die lang duren of pas later ontstaan: 70%
• De mogelijkheid om te kiezen voor ‘niet meer behandelen’: 72%
• Wat ze belangrijk vinden in het leven: 100%

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met vragenlijsten over hun gezondheid, het aangeboden krijgen van professionele hulp bij problemen en het aangeboden krijgen van informatie over patiëntenorganisatie en inloophuis voor mensen met kanker.

Voor dit onderdeel is geen Waarderingsscore gegeven. Toen patiënten van het UMCG de vragenlijst invulden, zaten nog niet alle vragen erin. Bij een volgende ronde zal dit onderdeel aangevuld worden.

Gebruik van vragenlijsten over gezondheid
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 66. Dit is goed.

Veel ziekenhuizen gebruiken vragenlijsten die inzicht geven hoe patiënten zelf hun gezondheid ervaren. Daar staan bijvoorbeeld vragen in over moe zijn, pijn hebben, somber zijn, angst hebben of problemen met de concentratie.
Wanneer een ziekenhuis structureel gebruik maakt van dit soort vragenlijsten is dit een goed startpunt om te praten over de persoonlijke behoefte van de patiënt.
Van alle respondenten gaf 76% aan een vragenlijst te hebben ontvangen.
Van alle respondenten die aangaven een vragenlijst te hebben ingevuld, gaf 56% aan dat de resultaten hiervan besproken zijn.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten dit gesprek gaven: [Geen gegevens beschikbaar]

Problemen door kanker en professionele hulp
Sommige patiënten wilden professionele hulp voor problemen. Wij laten hier de problemen zien als minimaal 20% van de patiënten aangaf voor dit probleem hulp te willen én dit minimaal 5 patiënten waren:

• Problemen met emoties zoals boosheid of angst: 89%
• Lichamelijke problemen zoals pijn of vermoeidheid: 42%
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht: 56%

Van de mensen die graag professionele hulp wilden, kreeg een gedeelte deze hulp van het UMCG of werd hiervoor verwezen:

• Problemen met emoties zoals boosheid of angst: 75%
• Lichamelijke problemen zoals pijn of vermoeidheid: 60%
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht: 67%

Contact met andere mensen met kanker (lotgenoten)
Voor dit onderdeel is geen Waarderingsscore gegeven. Toen patiënten van het UMCG de vragenlijst invulden, zaten nog niet alle vragen erin. Bij een volgende ronde zal dit onderdeel aangevuld worden.
Een deel van de patiënten gaf aan dat dit wordt aangeboden:

• Informatie over een patiëntenorganisatie: [Geen gegevens beschikbaar]
• Contact met een buddy: [Geen gegevens beschikbaar]
• Informatie over een inloophuis voor mensen met kanker: [Geen gegevens beschikbaar]

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 74. Dit is goed. Patiënten gaven als antwoord op de vraag of ze het UMCG aanraden een 9,2.

Wat nog beter kan
32% (10 van de 31 mensen) noemde een verbeterpunt.
Volgens patiënten kon het ziekenhuis zich nog verbeteren op de volgende onderwerpen:

• Kwaliteit van behandeling en zorg
• Ondersteunende zorg en nazorg

Complimenten
87% (27 van de 31 mensen) gaf een compliment.
Patiënten gaven een compliment over de volgende onderwerpen:

• Kwaliteit van behandeling en zorg
• Bejegening/toewijding van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten