Bij de zorg voor patiënten met slokdarmkanker of maagkanker zijn veel verschillende medische specialismen betrokken. Het ziekenhuis kan er voor kiezen om een (klein) deel van alle artsen binnen zo’n specialisme zorg te laten leveren voor slokdarmkanker en maagkanker. Wij zien dat als een onderdeel van specialisatie. Het Erasmus MC Kanker Instituut heeft dit vergaand gerealiseerd voor 5 van de 7 betrokken specialismen.

Een ander onderdeel van specialisatie is dat de artsen die slokdarmkankerzorg en maagkankerzorg leveren, hier ook veel tijd en aandacht voor hebben. Bijvoorbeeld doordat zij ten minste de helft van hun tijd aan slokdarmkanker en maagkanker besteden óf doordat zij maximaal 3 kankersoorten (of andere ziektes) als aandachtsgebied hebben. Wij noemen hen dan gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker. Hieronder wordt per specialisme beschreven in hoeverre dit geldt voor de artsen in het Erasmus MC Kanker Instituut.

Diagnostiek
In het Erasmus MC Kanker Instituut doen de volgende artsen diagnostiek voor slokdarmkanker en maagkanker:
11 MDL-artsen, waarvan 4 gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
14 radiologen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker; Er wordt gewerkt volgens een protocol dat per patiënt alle diagnostiek voor de primaire diagnose door 1 radioloog wordt gezien.
7 nucleair geneeskundigen, waarvan 3 gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
3 pathologen gespecialiseerd in het maag-darmstelsel, waarvan 2 gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker

Behandeling
In het Erasmus MC Kanker Instituut doen de volgende artsen behandelingen voor slokdarmkanker en maagkanker:
3 chirurgen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
5 internist-oncologen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
5 radiotherapeuten, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker.

Van de 3 verpleegkundig specialisten in het team leggen allen zich toe op begeleiding van patiënten met slokdarmkanker of maagkanker. Van de 3 oncologie- verpleegkundigen in het team leggen allen zich toe op de begeleiding van patiënten met slokdarmkanker of maagkanker.

Het ziekenhuis is een referentiecentrum voor alle zorg voor patiënten met slokdarmkanker of maagkanker. Deze functie heeft het voor Zuidwest Nederland (Rotterdam-Rijnmond, Zeeland en Zuidwest Brabant). Het voert second opinions (tweede meningen) uit voor patiënten uit andere ziekenhuizen.

Het aantal mensen dat in de periode 2019-2021 in het Erasmus MC Kanker Instituut is gediagnosticeerd met en/of behandeld voor slokdarmkanker of maagkanker is heel groot (gemiddeld 310 patiënten per jaar). Het landelijk gemiddelde was 55,8 patiënten.

Het Erasmus MC Kanker Instituut voerde in de periode 2019-2021 jaarlijks gemiddeld de volgende operaties voor slokdarmkanker of maagkanker uit:

• 73,3 operaties voor slokdarmkanker. Het landelijk gemiddelde was 50,0.
• 33,7 operaties voor maagkanker. Het landelijk gemiddelde was 26,5.
• 107,0 operaties voor slokdarmkanker of maagkanker samen. Dat zijn er heel veel. Het landelijk gemiddelde was 70,1.
• 1,3 operaties voor slokdarmkanker bij patiënten die al eerder behandeld waren (salvage-operaties). In heel Nederland werden er in deze periode gemiddeld 22 operaties per jaar gedaan.

Het ziekenhuis behandelde per jaar voor slokdarmkanker of maagkanker (in de periode 2019-2021):

• Gemiddeld 132,3 patiënten met radiotherapie als eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 92,4.
• Gemiddeld 124,7 patiënten met chemotherapie (met of zonder radiotherapie) als eerste behandeling. Dat aantal is heel hoog. Het landelijk gemiddelde was 29,5.
  

De groep patiënten die het ziekenhuis bedient kan verschillen tussen ziekenhuizen. Daarom geven we hier informatie over de mensen bij wie de diagnose is gesteld of die zijn geopereerd in het ziekenhuis ten opzichte van het landelijk gemiddelde.

Leeftijd
Als we kijken naar leeftijd, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Totaal 75+:
  6,7 van de 32,0 mensen bij wie de diagnose slokdarmkanker of maagkanker diagnose is gesteld waren 75 jaar of ouder (20,8%). Het landelijk gemiddelde was 20,6 van de 55,8 patiënten (36,9%).
• Geopereerd 75+:
  14,3 van de 85,3 mensen die zijn geopereerd voor slokdarmkanker of maagkanker waren 75 jaar of ouder (16,8%). Het landelijk gemiddelde was 13,9 van de 64,8 patiënten (21,5%).

Stadium van de ziekte
Als we kijken naar het stadium van de ziekte, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Stadium T4B (meestal niet geopereerd):
  1,3 van de 85,3 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd, hadden een naar een ander orgaan doorgegroeide tumor (T4B), die meestal niet wordt geopereerd (1,6%). Het landelijk gemiddelde was 1,0 patiënten (1,5%).
• Stadium M1 (meestal niet geopereerd):
  8,3 van de 85,3 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd hadden uitgezaaide kanker (M1) (9,8%). Het landelijk gemiddelde was 1,8 patiënten (2,7%).

Meerdere aandoeningen
Als we kijken naar de groep patiënten met één of meer andere ziekten (mensen met co-morbiditeit), zien we het volgende. In de periode 2019-2021 hadden in het Erasmus MC Kanker Instituut gemiddeld per jaar:
44,0 van de 85,3 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd 1 of meer andere ziektes (51,6%). Het landelijk gemiddelde was 31,0 patiënten (49,1%).

• Uw eerste afspraak met een medisch specialist vindt plaats binnen één week.
• In de week daarna hoort u welk zorgpad er wordt voorgesteld nadat uw dossier is besproken in het MDO.
• Er is veel ervaring met kijkoperaties en operaties met een operatierobot.
• Vanuit de afdelingen MDL, medische oncologie en chirurgie is een verpleegkundig specialist werkzaam. Dit zorgt voor een goede overdracht en specialistische begeleiding gedurende alle fasen van de behandeling.
• Het Erasmus MC Kanker Instituut voert complexe operaties uit waarbij niet de maag, maar de dikke darm, of een deel van de dunne darm wordt gebruikt bij de verwijdering van de slokdarm.
• Het Erasmus MC Kanker Instituut is onderdeel van het Holland Protonen Centrum (Delft) en bestraling met protonen voor slokdarmkanker vindt daar frequent plaats (op indicatie)

Het Erasmus MC Kanker Instituut in Rotterdam is verbonden aan de universiteit. Het ziekenhuis voert complexe zorg uit waar gespecialiseerde voorzieningen voor nodig zijn. Er wordt in dit ziekenhuis wetenschappelijk onderzoek gedaan, er worden artsen opgeleid en er worden nieuwe medische behandelingen ontwikkeld.

Deelname aan wetenschappelijk onderzoek (studies)
De patiëntenorganisatie vindt het belangrijk dat ziekenhuizen deelnemen aan studies. Deelname aan studies geeft patiënten soms een extra behandel-mogelijkheid, maar zorgt er ook voor dat het team gewend is om grondig en protocollair te werken. Aan de volgende landelijke studies konden alle ziekenhuizen meedoen: de TRAP-2-studie, de LyRICX-studie en de CRITICS-II-studie. Het slokdarmkanker- en maagkankerteam in het Erasmus MC Kanker Instituut neemt deel aan de TRAP-2-studie en de LyRICX-studie. Het ziekenhuis neemt ook deel aan veel andere klinische studies. Het team publiceert veel artikelen over de studies in wetenschappelijke tijdschriften (75 artikelen in drie jaar).

Researchverpleegkundigen
Het ziekenhuis heeft 3 research-verpleegkundigen voor ondersteuning bij studies naar slokdarmkanker en maagkanker.

Zorgevaluatie door het ziekenhuis
Het Erasmus MC Kanker Instituut vergelijkt de eigen resultaten van de slokdarmkanker en maagkankerzorg met die van andere ziekenhuizen, in het bijzijn van patiëntvertegenwoordigers.

Diagnostiek - Her2Neu-test
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie), een Her2Neu-test moet plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het Erasmus MC Kanker Instituut zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 37,5% een Her2Neu-test uitgevoerd. Het landelijk gemiddelde was 90,6%.

Diagnostiek - Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het Erasmus MC Kanker Instituut 15 of meer lymfeklieren bij 98,1% van de operaties voor slokdarmkanker. Dit was veel meer dan het landelijk gemiddelde (97,0%).
In de periode 2019-2021 verwijderde het Erasmus MC Kanker Instituut 15 of meer lymfeklieren bij 98,2% van de operaties voor maagkanker. Dat was veel meer dan het landelijk gemiddelde (92,9% ).

Behandeling – behandeling voorafgaande aan de operatie
Bij slokdarmkanker en maagkanker beveelt de richtlijn aan om alle mensen die men verwacht te kunnen genezen met een operatie, voorafgaande aan de operatie te behandelen met medicatie en/of radiotherapie. Uitzondering daarop zijn de mensen met een kleine tumor (T1 slokdarmkanker of T1 maagkanker).

• In het Erasmus MC Kanker Instituut gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 95,4% van de slokdarmkankerpatiënten. Het landelijk gemiddelde was 96,9%.
• In het Erasmus MC Kanker Instituut gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 64,3% van de maagkankerpatiënten. Het landelijk gemiddelde was 65,7%.
  

• De medisch specialisten werkzaam in het Erasmus MC Kanker Instituut Kankerinstituut zijn actief betrokken bij het opstellen van de Nederlandse richtlijnen over slokdarm- en maagkanker en de Amerikaanse richtlijn slokdarmkanker.
• Ze hebben een vooraanstaande positie in (internationale) werkgroepen en besturen van internationale verenigingen voor slokdarm- en maagkanker.
• Er is regulier overleg met patiëntvertegenwoordigers ten aanzien van te starten of lopend klinisch onderzoek.
• Het Erasmus MC Kanker Instituut is mede-initiator en participant in het Egidius-concept waar uitkomsten tussen zorgregio’s worden vergeleken en een verbetercyclus actief is.
• Het Erasmus MC Kanker Instituut heeft een patiëntendossier, waarin de vragenlijsten die de patiënt invult over de ervaren uitkomsten van de zorg zijn opgenomen. Patiënten krijgen voor elk polikliniekbezoek een digitale vragenlijst over de kwaliteit van leven toegestuurd en deze wordt in het patiëntendossier verwerkt. Tevens worden deze vragenlijsten gebruikt bij het polikliniekbezoek van de patiënt.
• Het Erasmus MC heeft veel expertise in endoscopische resecties van vroegcarcinomen. Het voert per jaar ongeveer 80 endoscopische resecties uit voor vroegcarcinomen van de slokdarm. Vroegcarcinomen van de maag zijn zeldzamer en worden ongeveer 20 maal per jaar endoscopisch verwijderd in het Erasmus MC.
• Tevens heeft het Erasmus MC Kanker Instituut een nationale en internationale pioniersrol in het onderzoek doen en implementeren van een orgaansparende behandeling van slokdarmkanker: het zogenaamde actieve surveillance (SANO-studie). Daarbij wordt geprobeerd om de verwijding van de slokdarm te voorkomen.
• Voor patiënten met maagkanker en uitzaaiingen naar het buikvlies initieert en participeert het ziekenhuis in diverse studies.
  

Slokdarmkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de slokdarm (buismaagoperatie) of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en radiotherapie zonder of met slokdarmoperatie of door chemotherapie (medicijnen) gevolgd door een slokdarmoperatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.
Soms wordt een tumor in een heel vroeg stadium ontdekt en kan er een endoscopische verwijdering plaatsvinden (EMR/ESD). Dan kunnen de slokdarm en maag worden behouden.

Operaties
Het Erasmus MC Kanker Instituut deed in de periode 2019-2021 gemiddeld 73,3 operaties voor slokdarmkanker per jaar, hiervan waren er 99,1% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 50,0 operaties, waarvan 99,6% in opzet genezend.

Slokdarmkanker kan na een eerdere behandeling terugkomen. Soms kan er dan een operatie plaatsvinden, dit heet een salvage-operatie. Deze operaties zijn complexer en kunnen meer complicaties geven. Ze worden niet vaak gedaan en niet door alle ziekenhuizen. In heel Nederland werden er in 2019-2021 gemiddeld 22 operaties per jaar gedaan. Daarvan voerde het Erasmus MC Kanker Instituut er gemiddeld 1,3 uit.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Erasmus MC Kanker Instituut gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 128,3 patiënten per jaar radiotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 87,4 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Erasmus MC Kanker Instituut behandelde in de periode 2019-2021 113,7 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in het Erasmus MC Kanker Instituut een diagnose slokdarmkanker kregen die naar verwachting te genezen was, heeft 64,7% een behandeling gekregen die een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%). We zien dat het Erasmus MC Kanker Instituut patiënten die bij hen de diagnose slokdarmkanker krijgen die met genezing als doel kan worden behandeld, relatief vaak behandelen met een endoscopische resectie (31,4%). Het landelijk gemiddelde was 7,5%.
Het deel van de patiënten dat niet werd behandeld of niet werd behandeld met het doel te genezen is 35,3%. Het landelijke gemiddelde was 27,8%.

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de operatie voor slokdarmkanker worden behandeld met chemotherapie en/of bestraling. In Nederland werd dat in de periode 2019-2021 veel toegepast. In het Erasmus MC Kanker Instituut was dat 95,4%.
Na chemoradiatie (combinatie van chemotherapie en radiotherapie) is een operatie niet altijd meer nodig. Als patiënt kun je dan kiezen om af te zien van de operatie. Het Erasmus MC Kanker Instituut heeft wetenschappelijk onderzoek geïnitieerd (de SANO-trial) waarin deze werkwijze werd onderzocht. Deze studie is afgerond. In afwachting van de lange-termijn resultaten biedt het Erasmus MC Kanker Instituut nog steeds de mogelijkheid van ‘actief waakzaam wachten’ na een behandeling met chemotherapie en bestraling (SANO-2 studie). Patiënten die meedoen aan de SANO-2, worden ook gevraagd deel te nemen aan de SANO-3 studie, waarin zij behandeld worden met immuuntherapie tijdens het ‘actief waakzaam wachten’.

Type operaties
Van alle operaties voor slokdarmkanker werd in het Erasmus MC Kanker Instituut in de periode 2019-2021 38,3% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 19,7 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland wordt gemiddeld 86,7% van de operaties voor slokdarmkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 35,2 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk. De oncologische uitkomsten van minimaal invasieve en open operaties zijn niet verschillend.

Bij minimaal invasieve operaties voor slokdarmkanker kan gekozen worden voor verschillende technieken. Deze technieken verschillen in de locatie van de snedes die de chirurg maakt en de locatie waar de verbindingsnaad wordt aangelegd: in de hals of ter hoogte van de borstholte. De keuze voor een techniek wordt onder andere bepaald door de plaats van de tumor en de conditie van de patiënt. Echter, chirurgen kunnen ook zelf een voorkeur hebben voor een bepaalde techniek. Op dit moment is nog niet helemaal duidelijk welke techniek het beste is. Iedere techniek heeft voor- en nadelen. Bij een halsnaad is er meer kans op stenose, heesheid en naadlekkages. Bij een naad in de borstholte is er meer kans op problemen áls er een naadlekkage plaatsvindt. Laat je daarom goed informeren over de verschillende mogelijkheden.

In de periode 2019-2021 bood het Erasmus MC Kanker Instituut meerdere technieken relatief veel aan. Zowel de benadering vanuit de hals (19,4%) als de benadering vanuit de borstholte met de verbindingsnaad in de borstholte (50,3%) of hals (28,4%) worden veel gebruikt. Dit is een teken van expertise.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het Erasmus MC Kanker Instituut 15 of meer lymfeklieren bij 98,1% van de operaties voor slokdarmkanker. Dit was veel meer dan het landelijk gemiddelde (97,0%).

Doorlooptijd
In 2021 was in het Erasmus MC Kanker Instituut de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 20,0 dagen voor patiënten die in het Erasmus MC Kanker Instituut de diagnose slokdarmkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 38,3 dagen. Voor patiënten die na de diagnose slokdarmkanker zijn verwezen naar het Erasmus MC Kanker Instituut vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd 43,0 dagen. Het landelijk gemiddelde was 36,9 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In het Erasmus MC Kanker Instituut had in 2020/2021 51,5% van de operaties voor slokdarmkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (55,0%).

• 30,3% van de operaties voor slokdarmkanker had in 2020/2021 een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 26,2%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
  
• 98,7% van de operaties voor slokdarmkanker in het Erasmus MC Kanker Instituut waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 95,1%.
• Van alle patiënten die een slokdarmkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg 0% last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een slokdarmkankeroperatie die genezing als doel had, was in het Erasmus MC Kanker Instituut in 2020/2021 2,6%. Het landelijk gemiddelde was 2,7%.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor slokdarmkanker zijn geopereerd in het Erasmus MC Kanker Instituut, was twee jaar na de operatie voor slokdarmkanker 71,2% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (70,7%). Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van het Erasmus MC Kanker Instituut, dan is de kans om te overleven vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de slokdarmkanker terugkomt na een operatie hiervoor in het Erasmus MC Kanker Instituut hebben we gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor slokdarmkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in het Erasmus MC Kanker Instituut in de periode 2015-2016 geopereerd is voor slokdarmkanker of voor maagkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 25,0% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn behandelopties voor uitgezaaide slokdarmkanker.

Operaties
Het Erasmus MC Kanker Instituut voerde in de periode 2019-2021 gemiddeld per jaar 0,7 palliatieve resecties uit voor slokdarmkanker. Dat was gemiddeld 0,9% van alle slokdarmkankeroperaties. Hierbij wordt (een deel van) de slokdarm verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk gemiddelde was 0,2 resecties. Dit was gemiddeld 0,4% van alle slokdarmkankeroperaties.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Erasmus MC Kanker Instituut gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 128,3 patiënten per jaar radiotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 87,4 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Erasmus MC Kanker Instituut behandelde in de periode 2019-2021 113,7 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het Erasmus MC Kanker Instituut zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 37,5% een Her2Neu-test uitgevoerd. Het landelijk gemiddelde was 90,6%.

Behandeling met systemische therapie
In het Erasmus MC Kanker Instituut kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 8,7 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 61,5% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum. Het Erasmus MC Kanker Instituut heeft in 3 jaar bij minder dan 30 patiënten de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker gesteld. Daarom kunnen we het voor het Erasmus MC Kanker Instituut niet betrouwbaar berekenen hoeveel mensen zij daarvan behandeld hebben. De academische ziekenhuizen en het AVL stellen in Nederland minder vaak de eerste diagnose dan andere ziekenhuizen, omdat zij een andere rol hebben. Dit verklaart de lage aantallen.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in het Erasmus MC Kanker Instituut, werd 26,3% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Het landelijk gemiddelde was 30,7%. Het Erasmus MC Kanker Instituut heeft in de periode 2015-2016 minder dan 20 patiënten behandeld die de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen waarvoor ze al een eerste keer met chemotherapie of doelgerichte therapie waren behandeld. Daarom is het lastig een betrouwbaar percentage te berekenen.

Relatieve overleving na diagnose in het Erasmus MC Kanker Instituut
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in het Erasmus MC Kanker Instituut de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 31,4% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in het Erasmus MC Kanker Instituut was één jaar na de behandeling 62,1% nog in leven. Dit was duidelijk (significant) hoger dan het landelijk gemiddelde (42,3%).

Maagkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de maag of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en een operatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.

Operaties
Het Erasmus MC Kanker Instituut deed in de periode 2020-2021 gemiddeld 33,7 operaties voor maagkanker per jaar, hiervan waren er 96,0% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 26,5 operaties, waarvan 95,9% in opzet genezend.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Erasmus MC Kanker Instituut gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 4,0 patiënten per jaar radiotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 5,1 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Erasmus MC Kanker Instituut behandelde in de periode 2019-2021 11,0 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in het Erasmus MC Kanker Instituut een diagnose maagkanker kregen die in theorie te genezen was, heeft 69,2% een behandeling gekregen die in opzet een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%). Het Erasmus MC Kanker Instituut heeft bij minder dan 30 patiënten de primaire diagnose ‘maagkanker die in theorie te genezen was’ gesteld. Daarom is het lastig een betrouwbaar percentage te berekenen. (Eventueel: De academische ziekenhuizen en het AVL stellen in Nederland minder vaak de eerste diagnose dan andere ziekenhuizen, omdat zij een andere rol hebben. Dit verklaart de lage aantallen.)

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de maagkankeroperatie worden behandeld met chemotherapie. In het Erasmus MC Kanker Instituut gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 64,3% van de maagkankeroperaties. Het landelijk gemiddelde was 65,7%.

Type operaties
Van alle operaties voor maagkanker in het Erasmus MC Kanker Instituut werd in de periode 2019-2021 74,0% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 24,7 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland werd gemiddeld 83,0% van de operaties voor maagkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 22,6 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk.

Bij operaties voor maagkanker kan gekozen worden voor verschillende technieken: compleet minimaal invasief of open. De keuze voor een techniek wordt onder andere bepaald door de plaats van de tumor en de conditie van de patiënt. Echter, chirurgen kunnen ook zelf een voorkeur hebben voor een bepaalde techniek. De oncologische uitkomsten van minimaal invasieve en open operaties zijn niet verschillend.

Behandeling ná de operatie
Patiënten kunnen ook ná de operatie worden behandeld met chemotherapie. Niet alle patiënten komen hier na de operatie nog aan toe. Van alle patiënten die in het Erasmus MC Kanker Instituut in de periode 2019-2021 een maagkankeroperatie hebben gehad, heeft 61,8% chemotherapie na de operatie gekregen. Het landelijk gemiddelde was 52,3%.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het Erasmus MC Kanker Instituut 15 of meer lymfeklieren bij 98,2% van de operaties voor maagkanker. Dit was veel meer dan het landelijk gemiddelde (92,9%).

Doorlooptijd
In 2021 was in het Erasmus MC Kanker Instituut de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 103 dagen voor patiënten die in het Erasmus MC Kanker Instituut de diagnose maagkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 43,6 dagen.
Voor patiënten die na de diagnose maagkanker zijn verwezen naar het Erasmus MC Kanker Instituut vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd 71,0 dagen. Het landelijk gemiddelde was 48,2 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In het Erasmus MC Kanker Instituut had in 2020/2021 58,2% van de operaties voor maagkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (56,5%).

• 16,4% van de operaties voor maagkanker had in 2020/2021 een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 18,3%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
  
• 94,4% van de operaties voor maagkanker in het Erasmus MC Kanker Instituut waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 93,7%.
• Van alle patiënten die een maagkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg 12% last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een maagkankeroperatie die genezing als doel had, was in het Erasmus MC Kanker Instituut in 2020/2021 1,8%. Het landelijk gemiddelde was 3,3%.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor maagkanker zijn geopereerd in het Erasmus MC Kanker Instituut, was twee jaar na de operatie 73,6% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (69,6%).

Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van het Erasmus MC Kanker Instituut, dan is de kans om te overleven vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de maagkanker terugkomt na een operatie hiervoor in Het Erasmus MC Kanker Instituut is gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor maagkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in het Erasmus MC Kanker Instituut in de periode 2015-2016 geopereerd is voor maagkanker of voor slokdarmkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 25,0% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Bij uitgezaaide maagkanker kan dan soms een operatie de klachten verminderen. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn andere behandelopties voor uitgezaaide maagkanker.

Operaties
Het Erasmus MC Kanker Instituut voerde in de periode 2019-2021 gemiddeld per jaar 0,7 palliatieve resecties per jaar uit voor maagkanker. Dat was gemiddeld 2,0% van alle maagkankeroperaties. Hierbij wordt (een deel van) de maag verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk gemiddelde was 0,8 resecties. Dit was gemiddeld 3,1% van alle maagkankeroperaties.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Erasmus MC Kanker Instituut gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 4,0 patiënten per jaar radiotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 5,1 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Erasmus MC Kanker Instituut behandelde in de periode 2019-2021 11,0 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet of triplet therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het Erasmus MC Kanker Instituut zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 37,5% een Her2Neu-test uitgevoerd. Het landelijk gemiddelde was 90,6%.

Behandeling met systemische therapie
In het Erasmus MC Kanker Instituut kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 8,7 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 61,5% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum.
Het Erasmus MC Kanker Instituut heeft bij minder dan 30 patiënten de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker gesteld. Daarom kunnen we het voor het Erasmus MC Kanker Instituut niet betrouwbaar berekenen hoeveel mensen zij daarvan behandeld hebben. De academische ziekenhuizen en het AVL stellen in Nederland minder vaak de eerste diagnose dan andere ziekenhuizen, omdat zij een andere rol hebben. Dit verklaart de lage aantallen.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie, doelgerichte therapie of immunotherapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide maagkanker of slokdarmkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in het Erasmus MC Kanker Instituut, werd 26,3% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Het landelijk gemiddelde was 30,7%. Het Erasmus MC Kanker Instituut heeft in de periode 2015-2016 minder dan 20 patiënten behandeld die de primaire diagnose uitgezaaide maagkanker kregen waarvoor ze al een eerste keer met chemotherapie of doelgerichte therapie waren behandeld. Daarom is het lastig een betrouwbaar percentage te berekenen.

Relatieve overleving na diagnose in het Erasmus MC Kanker Instituut
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in het Erasmus MC Kanker Instituut de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 31,4% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in het Erasmus MC Kanker Instituut was één jaar na de behandeling 62,1% nog in leven. Dit was duidelijk (significant) hoger dan het landelijk gemiddelde (42,3%).

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met de artsen, verpleegkundig specialisten, oncologie-verpleegkundigen en andere medewerkers.
Patiënten gaven dit onderdeel een gemiddeld cijfer van 8,9.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 66. Dit is goed.

Artsen
Patiënten gaven artsen een gemiddeld cijfer van 9,1.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 68. Dit is goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 9,2
• Serieus genomen worden: 9,1
• Tijd die ze voor je hadden: 8,9
• Vriendelijkheid: 9,3
• Gesteund voelen: 9,0
• Aandacht voor uw naaste: [Geen gegevens beschikbaar]

Verpleegkundig specialisten en oncologieverpleegkundigen
Patiënten gaven aan verpleegkundig specialisten en oncologieverpleegkundigen een gemiddeld cijfer van 8,9.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 68. Dit is goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 8,9
• Serieus genomen worden: 8,9
• Tijd die ze voor je hadden: 8,5
• Vriendelijkheid: 9,1
• Gesteund voelen: 9,0
• Aandacht voor uw naaste: [Geen gegevens beschikbaar]

Andere medewerkers van het ziekenhuis
Patiënten gaven andere medewerkers van het ziekenhuis een gemiddeld cijfer van 8,7. Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 57. Dit is voldoende.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Samenwerking tussen de medewerkers in het ziekenhuis: 8,7
• Vriendelijkheid overige medewerkers: 8,7

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 70. Dit is goed.
Patiënten gaven hun vaste aanspreekpunt voor tevredenheid: 9,0
Het gemiddelde cijfer dat patiënten hun vaste aanspreekpunt gaven: 8,5

Een groot deel van de patiënten gaf aan een vast aanspreekpunt te hebben: 89%
Wie was het vaste aanspreekpunt voor patiënten:

• Een oncologie-verpleegkundige: 48%
• Een arts: 48%
• Een verpleegkundig specialist: 0%
• Iemand anders: 4%

Een vast aanspreekpunt heeft verschillende taken.
Patiënten gaven deze gemiddelde cijfers voor taken van het vaste aanspreekpunt:

• Overzicht over de ziekte: 8,7
• Hulp geven: 8,5
• Hulp geven aan familie of partner: [Geen gegevens beschikbaar]
• Kennen van patiënt als persoon: 7,9
• Makkelijk bereikbaar zijn: 8,6

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 63. Dit is goed. Patiënten gaven voor hun tevredenheid over de planning van hun afspraken een [Geen gegevens beschikbaar].

Een deel van de patiënten gaf aan:

• Afspraken worden op één dag gepland, als dat medisch kan: 88%
• Bij afspraken wordt aan dagen en tijden gedacht die goed uitkomen: 37%
• Afspraken kunnen op afstand, bijvoorbeeld via beeldbellen of telefoon: [Geen gegevens beschikbaar]

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 60. Dit is goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Vertrouwen dat alle mogelijke behandelingen besproken zijn: [Geen gegevens beschikbaar]
• Tevredenheid over de hulp bij de keuze voor een behandeling: 8,4

Met een deel van de patiënten is gesproken over:

• Kansen op langer leven en/of beter worden: 96%
• Minder last krijgen van klachten: 68%
• Bijwerkingen en problemen door de behandeling: 85%
• Gevolgen die lang duren of pas later ontstaan: 44%
• De mogelijkheid om te kiezen voor ‘niet meer behandelen’: 70%
• Wat ze belangrijk vinden in het leven: 88%

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met vragenlijsten over hun gezondheid, het aangeboden krijgen van professionele hulp bij problemen en het aangeboden krijgen van informatie over patiëntenorganisatie en inloophuis voor mensen met kanker.

Voor dit onderdeel is geen Waarderingsscore gegeven.
Toen patiënten van het Erasmus MC Kanker Instituut de vragenlijst invulden, zaten nog niet alle vragen erin.
Bij een volgende ronde zal dit onderdeel aangevuld worden.

Gebruik van vragenlijsten over gezondheid
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 55. Dit is voldoende.

Veel ziekenhuizen gebruiken vragenlijsten die inzicht geven hoe patiënten zelf hun gezondheid ervaren. Daar staan bijvoorbeeld vragen in over moe zijn, pijn hebben, somber zijn, angst hebben of problemen met de concentratie.
Wanneer een ziekenhuis structureel gebruik maakt van dit soort vragenlijsten is dit een goed startpunt om te praten over de persoonlijke behoefte van de patiënt.

Van de respondenten gaf 67% aan een vragenlijst te hebben ontvangen.
Van alle respondenten die aangaven een vragenlijst te hebben ingevuld, gaf 43% aan dat de resultaten hiervan met hen besproken zijn. Het gemiddelde cijfer wat patiënten dit gesprek geven: [Geen gegevens beschikbaar]

Problemen door kanker en professionele hulp.
Sommige patiënten wilden professionele hulp voor problemen. Wij laten hier de problemen zien als minimaal 20% van de patiënten aangaf voor dit probleem hulp te willen én dit minimaal 5 patiënten waren:

• Problemen met emoties zoals boosheid en angst: 70%
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht: 64%

Van de mensen die graag professionele hulp wilden, kreeg een gedeelte deze hulp van het Erasmus MC Kanker Instituut of werd hiervoor verwezen:

• Problemen met emoties zoals boosheid en angst: 43%
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht: 100
  

Contact met andere mensen met kanker (lotgenoten)
Voor dit onderdeel is geen Waarderingsscore gegeven.
Toen patiënten van het Erasmus MC Kanker Instituut de vragenlijst invulden, zaten nog niet alle vragen erin.
Bij een volgende ronde zal dit onderdeel aangevuld worden.

Een deel van de patiënten gaf aan dat dit wordt aangeboden:

• Informatie over een patiëntenorganisatie: [Geen gegevens beschikbaar]
• Informatieavonden: [Geen gegevens beschikbaar]
• Contact met een buddy: [Geen gegevens beschikbaar]
• Informatie over een inloophuis voor mensen met kanker: [Geen gegevens beschikbaar]

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 86. Dit is heel goed.
Patiënten gaven als antwoord op de vraag of ze het Erasmus MC Kanker Instituut aanraden een 9,5.

Wat nog beter kan
31% (9 van de 29 mensen) noemde een verbeterpunt.
Volgens patiënten kon het ziekenhuis zich nog verbeteren op het volgende onderwerp:

• Kwaliteit van behandeling en zorg

Complimenten
79% (23 van de 29 mensen) gaf een compliment.
Patiënten gaven een compliment over de volgende onderwerpen:

• Deskundigheid/expertise van zorgverleners
• Bejegening/toewijding van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten
• Communicatie van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten