Bij de zorg voor patiënten met slokdarmkanker of maagkanker zijn veel verschillende medische specialismen betrokken. Het ziekenhuis kan er voor kiezen om een (klein) deel van alle artsen binnen zo’n specialisme zorg te laten leveren voor slokdarmkanker en maagkanker. Wij zien dat als een onderdeel van specialisatie. Het Amsterdam UMC heeft dit vergaand gerealiseerd voor 6 van de 7 betrokken specialismen.

Een ander onderdeel van specialisatie is dat de artsen die slokdarmkankerzorg en maagkankerzorg leveren, hier ook veel tijd en aandacht voor hebben. Bijvoorbeeld doordat zij ten minste de helft van hun tijd aan slokdarmkanker en maagkanker besteden óf doordat zij maximaal 3 kankersoorten (of andere ziektes) als aandachtsgebied hebben. Wij noemen hen dan gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker. Hieronder wordt per specialisme beschreven in hoeverre dit geldt voor de artsen in het Amsterdam UMC.

Diagnostiek
In het Amsterdam UMC doen de volgende artsen diagnostiek voor slokdarmkanker en maagkanker:
3 MDL-artsen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
8 radiologen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
Er wordt gewerkt volgens een protocol dat per patiënt alle diagnostiek voor de primaire diagnose door 1 radioloog wordt gezien.
3 nucleair geneeskundigen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker.
8 pathologen, waarvan 3 gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker.

Behandeling
In het Amsterdam UMC doen de volgende artsen behandelingen voor slokdarmkanker en maagkanker:
5 chirurgen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
4 internist-oncologen, allen gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker;
2 radiotherapeuten, beiden gespecialiseerd in slokdarmkanker en maagkanker.

De 3 verpleegkundig specialisten in het team die vast aanspreekpunt zijn voor de patiënten leggen zich allen toe op begeleiding van patiënten met slokdarmkanker of maagkanker. De 3 oncologieverpleegkundigen in het team die vast aanspreekpunt zijn voor de patiënten leggen zich allen toe op de begeleiding van patiënten met slokdarmkanker of maagkanker.

Het ziekenhuis is een referentiecentrum voor alle zorg voor patiënten met slokdarmkanker of maagkanker. Deze functie heeft het voor de centra in Noord-Holland (achterland 2,6 miljoen mensen). Het voert second opinions (tweede meningen) uit voor patiënten uit andere ziekenhuizen uit heel Nederland en incidenteel internationaal.

Het aantal mensen dat in de periode 2019-2021 in het Amsterdam UMC is gediagnosticeerd met en/of behandeld voor slokdarmkanker of maagkanker is heel hoog (428,7). Het landelijk gemiddelde was 55,8 patiënten.

Het Amsterdam UMC voerde in de periode 2019-2021 jaarlijks gemiddeld de volgende operaties voor slokdarmkanker of maagkanker uit:

• 96,7 operaties voor slokdarmkanker. Het landelijk gemiddelde was 50,0.
• 46,3 operaties voor maagkanker. Het landelijk gemiddelde was 26,5.
• 143,0 operaties voor slokdarmkanker of maagkanker samen. Dat zijn er heel veel. Het landelijk gemiddelde was 70,1.
• 3,0 operaties voor slokdarmkanker bij patiënten die al eerder behandeld waren (salvage-operaties). In heel Nederland werden er in deze periode gemiddeld 22 van dit soort operaties per jaar gedaan.

Het ziekenhuis behandelde per jaar voor slokdarmkanker of maagkanker (in de periode 2019-2021):

• Gemiddeld 175,0 patiënten met radiotherapie als eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 92,4.
• Gemiddeld 124,0 patiënten met chemotherapie (met of zonder radiotherapie) als eerste behandeling. Dat aantal is heel hoog. Het landelijk gemiddelde was 29,5.

De groep patiënten die het ziekenhuis bedient kan verschillen tussen ziekenhuizen. Daarom geven we hier informatie over de mensen bij wie de diagnose is gesteld of die zijn geopereerd in het ziekenhuis ten opzichte van het landelijk gemiddelde.

Leeftijd
Als we kijken naar leeftijd, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Totaal aantal 75+:
  25,3 van de 93,0 mensen bij wie de diagnose slokdarmkanker of maagkanker is gesteld waren 75 jaar of ouder (27,2%). Het landelijk gemiddelde was 20,6 van de 55,8 patiënten (36,9%).

• Geopereerde 75+:
  34,3 van de 164,7 mensen die zijn geopereerd voor slokdarmkanker of maagkanker waren 75 jaar of ouder (20,9%). Het landelijk gemiddelde was 13,9 van de 64,8 patiënten (21,5%).

Stadium van de ziekte
Als we kijken naar het stadium van de ziekte, zien we de volgende gemiddelde waardes per jaar in de periode 2019-2021:

• Stadium T4B (meestal niet geopereerd):
  2,7 van de 164,7 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd, hadden een naar een ander orgaan doorgegroeide tumor (T4B), die meestal niet wordt geopereerd (1,6%). Het landelijk gemiddelde was 1,0 patiënten (1,5%).
• Stadium M1 (meestal niet geopereerd):
  3,3 van de 164,7 mensen die voor slokdarmkanker of maagkanker zijn geopereerd hadden uitgezaaide kanker (M1) (2,0%). Het landelijk gemiddelde was 1,8 patiënten (2,7%).

Meerdere aandoeningen
Als we kijken naar de groep patiënten met één of meer andere ziekten (mensen met co-morbiditeit), zien we het volgende. Van de 164,7 mensen die geopereerd zijn voor maag- en slokdarmkanker weten we van iedereen of ze al dan niet één of meer andere ziekten hebben. In de periode 2019-2021 hadden in het Amsterdam UMC gemiddeld per jaar 82,3 van deze 164,7 mensen co-morbiditeit (50,0%). Het landelijk gemiddelde was 31,0 patiënten (49,1%).

Jaarlijks voert het Amsterdam UMC 70 tot 90 endoscopische resecties uit, waarbij een stukje van de wand van de slokdarm of maag wordt verwijderd. Dit aantal ligt ruim boven de minimumnorm.

Het Amsterdam UMC in Amsterdam is verbonden aan de universiteit. Het ziekenhuis voert complexe zorg uit waar gespecialiseerde voorzieningen voor nodig zijn. Er wordt in dit ziekenhuis wetenschappelijk onderzoek gedaan, er worden artsen opgeleid en er worden nieuwe medische behandelingen ontwikkeld.

Deelname aan wetenschappelijk onderzoek (studies)
De patiëntenorganisatie vindt het belangrijk dat ziekenhuizen deelnemen aan studies. Deelname aan studies geeft patiënten soms een extra behandelmogelijkheid, maar zorgt er ook voor dat het team gewend is om grondig en protocollair te werken. Aan de volgende landelijke studies konden alle ziekenhuizen meedoen: de TRAP-2-studie, de LyRICX- studie en de CRITICS-II-studie. Het slokdarmkanker- en maagkankerteam in het Amsterdam UMC neemt deel aan de TRAP-2-studie, de LyRICX-studie en de CRITICS-II-studie. Het ziekenhuis neemt daarnaast deel aan veel andere klinische studies. Het team publiceert veel artikelen over de studies in wetenschappelijke tijdschriften (meer dan 350 artikelen in drie jaar).

Researchverpleegkundigen
Het ziekenhuis heeft 4 research-verpleegkundigen voor ondersteuning bij studies naar slokdarmkanker en maagkanker.

Zorgevaluatie door het ziekenhuis
Het Amsterdam UMC vergelijkt de eigen resultaten van de slokdarmkanker- en maagkankerzorg met die van andere ziekenhuizen, maar niet in het bijzijn van een patiëntvertegenwoordiger. Ervaringsdeskundigen die andere patiënten bijstaan, ook wel buddies genoemd, krijgen de resultaten op een apart moment te zien.

Diagnostiek - Her2Neu-test
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie), een Her2Neu-test moet plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het Amsterdam UMC zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 98,4% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aandeel was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.

Diagnostiek - Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren.
In de periode 2019-2021 verwijderde het Amsterdam UMC 15 of meer lymfeklieren bij 97,6% van de operaties voor slokdarmkanker. Dit was meer dan het landelijk gemiddelde (97,0%).
In de periode 2019-2021 verwijderde het Amsterdam UMC 15 of meer lymfeklieren bij 89,2% van de operaties voor maagkanker. Het landelijk gemiddelde was 92,9%.

Behandeling – behandeling voorafgaande aan de operatie
Bij slokdarmkanker en maagkanker beveelt de richtlijn aan om alle mensen die men verwacht te kunnen genezen met een operatie, voorafgaande aan de operatie te behandelen met medicatie en/of radiotherapie. Uitzondering daarop zijn de mensen met een kleine tumor (T1 slokdarmkanker of T1 maagkanker).

• In het Amsterdam UMC gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 98,6% van de slokdarmkankerpatiënten. Dat was veel meer dan het landelijk gemiddelde (96,9%).
• In het Amsterdam UMC gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 63,0% van de maagkankerpatiënten. Het landelijk gemiddelde was 65,7%.
  

• Het Amsterdam UMC is initiator van de landelijke registratie op het gebied van de ervaren gezondheid door patiënten (www.pocop.nl).
• Medisch specialisten van het Amsterdam UMC zijn betrokken bij de update van de richtlijnen voor slokdarm- en maagkanker in 2021/2022.
• Twee MDL artsen zijn actief betrokken bij Nederlandse en Europese richtlijnen (ESGE guideline tissue sampling in preparation; ESGE guideline Barrett’s esophagus; Expertise groep cluster oncologie van de bovenste tractus digestivus);
• Twee MDL-artsen zijn actief betrokken bij (na)scholing van internationale endoscopisten en hebben zij hiervoor het forum BEST-academia opgericht (www.BEST-academia.eu).
• Voor internisten in opleiding tot medisch oncoloog worden er tumor specifieke stages op het gebied van slokdarm/maag kanker aangeboden.
• Gemiddeld werden in Amsterdam UMC in deze periode 36 lymfeklieren verwijderd per slokdarm operatie.
• Gemiddeld werden er in Amsterdam UMC in deze periode 22 lymfeklieren verwijderd per maagoperatie.
  

Slokdarmkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de slokdarm (buismaagoperatie) of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en radiotherapie zonder of met slokdarmoperatie of door chemotherapie (medicijnen) gevolgd door een slokdarmoperatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.
Soms wordt een tumor in een heel vroeg stadium ontdekt en kan er een endoscopische verwijdering plaatsvinden (EMR/ESD). Dan kunnen de slokdarm en maag worden behouden.

Operaties
Het Amsterdam UMC deed in de periode 2019-2021 gemiddeld 96,7 operaties voor slokdarmkanker per jaar, hiervan waren er 99,0% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 50,0 operaties, waarvan 99,6% in opzet genezend.

Slokdarmkanker kan na een eerdere behandeling terugkomen. Soms kan er dan een operatie plaatsvinden, dit heet een salvage-operatie. Deze operaties zijn complexer en kunnen meer complicaties geven. Ze worden niet vaak gedaan en niet door alle ziekenhuizen. In heel Nederland werden er in 2019-2021 gemiddeld 22 operaties van dit soort per jaar gedaan. Daarvan voerde het Amsterdam UMC er gemiddeld 3,0 uit.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Amsterdam UMC gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 162,0 patiënten per jaar radiotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 87,4 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Amsterdam UMC behandelde in de periode 2019-2021 101,7 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in het Amsterdam UMC een diagnose slokdarmkanker kregen die naar verwachting te genezen was, heeft 79,4% een behandeling gekregen die een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%). We zien dat het Amsterdam UMC patiënten die bij hen de diagnose slokdarmkanker krijgen die met genezing als doel kan worden behandeld, relatief vaak behandelen met een operatie (55,7%). Het landelijk gemiddelde was 37,5%.
Het deel van de patiënten dat niet werd behandeld of niet werd behandeld met het doel te genezen is 20,6%. Dat was lager dan het landelijk gemiddelde (27,8%).

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de operatie voor slokdarmkanker worden behandeld met chemotherapie en/of bestraling. In Nederland werd dat in de periode 2019-2021 veel toegepast. In het Amsterdam UMC was dat 98,6%. Dat was veel vaker dan het landelijk gemiddelde (96,9%).
Na chemoradiatie (combinatie van chemotherapie en radiotherapie) is een operatie niet altijd meer nodig. Als patiënt kun je dan kiezen om af te zien van de operatie. Het Amsterdam UMC nam niet deel aan een wetenschappelijk onderzoek (de SANO-trial) waarin deze werkwijze werd onderzocht.

Type operaties
Van alle operaties voor slokdarmkanker werd in het Amsterdam UMC in de periode 2019-2021 85,7% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 84 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland wordt gemiddeld 86,7% van de operaties voor slokdarmkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 35,2 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk.

Bij minimaal invasieve operaties voor slokdarmkanker kan gekozen worden voor verschillende technieken. Deze technieken verschillen in de locatie van de snedes die de chirurg maakt en de locatie waar de verbindingsnaad wordt aangelegd: ter hoogte van de hals of ter hoogte van de borstholte. De keuze voor een techniek wordt onder andere bepaald door de plaats van de tumor en de conditie van de patiënt. Echter, chirurgen kunnen ook zelf een voorkeur hebben voor een bepaalde techniek. Op dit moment is nog niet helemaal duidelijk welke techniek het beste is. Iedere techniek heeft voor- en nadelen. Bij een halsnaad is er meer kans op stenose, heesheid en naadlekkages. Bij een naad in de borstholte is er meer kans op problemen áls er een naadlekkage plaatsvindt. Laat je daarom goed informeren over de verschillende mogelijkheden.

In de periode 2019-2021 had het Amsterdam UMC een voorkeur voor operaties waarbij de verbindingsnaad wordt aangelegd in borstholte (transthoracaal) (78,0% van de operaties). Indien de naad niet in de borstholte aangelegd kan worden, bijvoorbeeld vanwege de plek van de tumor (hoog) dan biedt het ziekenhuis ook een operatie volgens McKeown aan, waarbij de naad in de hals wordt gelegd.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet namelijk minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het Amsterdam UMC 15 of meer lymfeklieren bij 97,6% van de operaties voor slokdarmkanker. Dit was meer dan het landelijk gemiddelde (97,0%).

Doorlooptijd
In 2021 was in het Amsterdam UMC de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 45 dagen voor patiënten die in het Amsterdam UMC de diagnose slokdarmkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 38,3 dagen. Voor patiënten die na de diagnose slokdarmkanker zijn verwezen naar het Amsterdam UMC vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd 41 dagen. Het landelijk gemiddelde was 36,9 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In het Amsterdam UMC had in 2020/2021 53,7% van de operaties voor slokdarmkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (55,0%).

• 24,3% van de operaties voor slokdarmkanker had in 2020/2021 een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 26,2%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
• 96,1% van de operaties voor slokdarmkanker in het Amsterdam UMC waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 95,1%.
• Van alle patiënten die een slokdarmkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg respectievelijk 9% (thoracaal) en 21% (cervicaal) last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een slokdarmkankeroperatie die genezing als doel had, was in het Amsterdam UMC in 2020/2021 2,9%. Het landelijk gemiddelde was 2,7%. Mogelijk komt dit doordat bijna alle mensen voorafgaande aan de operatie zijn behandeld. Dat kan de kans op een complicatie vergroten.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor slokdarmkanker zijn geopereerd in het Amsterdam UMC, was twee jaar na de operatie voor slokdarmkanker Amsterdam UMC 73,3% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (70,7%). Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van het Amsterdam UMC, dan is de kans om te overleven vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de slokdarmkanker terugkomt na een operatie hiervoor in het Amsterdam UMC hebben we gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor slokdarmkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in het Amsterdam UMC in de periode 2015-2016 geopereerd is voor slokdarmkanker of voor maagkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 26,6% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn behandelopties voor uitgezaaide slokdarmkanker.

Operaties
Het Amsterdam UMC voerde in de periode 2019-2021 gemiddeld per jaar 1,0 palliatieve resecties uit voor slokdarmkanker. Dat was gemiddeld 1,0% van alle slokdarmkankeroperaties. Hierbij wordt (een deel van) de slokdarm verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk gemiddelde was 0,2 resecties. Dit was gemiddeld 0,4% van alle slokdarmkankeroperaties.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Amsterdam UMC gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 162,0 patiënten per jaar radiotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 87,4 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Amsterdam UMC behandelde in de periode 2019-2021 101,7 patiënten per jaar met chemotherapie voor slokdarmkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 23,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het Amsterdam UMC zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 98,4% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aantal was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.

Behandeling met systemische therapie
In het Amsterdam UMC kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 30,3 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 64,8% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in het Amsterdam UMC, werd 42,5% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Dat was veel hoger dan het landelijk gemiddelde (30,7%).

Relatieve overleving na diagnose in het Amsterdam UMC
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in het Amsterdam UMC de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 40,6% nog in leven. Dit was duidelijk (significant) hoger dan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in het Amsterdam UMC was één jaar na de behandeling 51,7% nog in leven. Dit was duidelijk (significant) hoger dan het landelijk gemiddelde (42,3%).

Maagkanker kan genezend worden behandeld door verwijdering van de maag of door een combinatie van chemotherapie (medicijnen) en een operatie.

Soms wordt besloten om deze behandelingen toch niet te doen, bijvoorbeeld omdat de kans op complicaties en gevolgen van de behandeling voor de patiënt zo groot zijn, dat deze dit risico niet wil nemen. Bij deze afweging speelt de (soms geringe) kans op genezing een belangrijke rol.

Operaties
Het Amsterdam UMC deed in de periode 2020-2021 gemiddeld 46,3 operaties voor maagkanker per jaar, hiervan waren er 93,5% in opzet genezend. Het landelijk gemiddelde was 26,5 operaties, waarvan 95,9% in opzet genezend.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Amsterdam UMC gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 13,0 patiënten per jaar radiotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 5,1 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Amsterdam UMC behandelde in de periode 2019-2021 22,3 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Van alle patiënten die in de periode 2019-2021 in het Amsterdam UMC een diagnose maagkanker kregen die in theorie te genezen was, heeft 78,9% een behandeling gekregen die in opzet een genezend doel had. Dit percentage lag binnen het gebied dat de experts definieerden als correct (60%-95%).

Behandeling vóór de operatie
Patiënten kunnen voorafgaand aan de maagkankeroperatie worden behandeld met chemotherapie. In het Amsterdam UMC gebeurde dat in de periode 2019-2021 bij 63,0% van de maagkankeroperaties. Het landelijk gemiddelde was 65,7%.

Type operaties
Van alle operaties voor maagkanker in het Amsterdam UMC werd in de periode 2019-2021 76,9% compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 51 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). In Nederland werd gemiddeld 83,0% van de operaties voor maagkanker compleet minimaal invasief uitgevoerd. Dat zijn gemiddeld 22,6 operaties per jaar (bron NKR, met mogelijk een onderschatting van het aantal operaties). Deze manier van opereren is complex en niet altijd mogelijk.

Behandeling ná de operatie
Patiënten kunnen ook ná de operatie worden behandeld met chemotherapie. Niet alle patiënten komen hier na de operatie nog aan toe. Van alle patiënten die in het Amsterdam UMC in de periode 2019-2021 een maagkankeroperatie hebben gehad, heeft 58,7% chemotherapie na de operatie gekregen. Het landelijk gemiddelde was 52,3%. Het ziekenhuis nam deel aan de CRITICS-II studie. In deze studie werd onderzocht wat de waarde is van verschillende behandelingen vóór de operatie. Er werd dan geen behandeling meer gegeven ná de operatie. Als een ziekenhuis dus meedeed met deze studie, was het percentage patiënten met chemotherapie na de operatie lager dan gebruikelijk.

Aantal verwijderde lymfeklieren
De richtlijn zegt dat de chirurg bij een operatie minimaal 15 lymfeklieren moet verwijderen. De patholoog moet minimaal 15 lymfeklieren onderzoeken om betrouwbaar vast te kunnen stellen of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. In de periode 2019-2021 verwijderde het Amsterdam UMC 15 of meer lymfeklieren bij 89,2% van de operaties voor maagkanker. Het landelijk gemiddelde was 92,9%.

Doorlooptijd
In 2021 was in het Amsterdam UMC de mediane doorlooptijd tussen diagnose en start behandeling 51,0 dagen voor patiënten die in het Amsterdam UMC de diagnose maagkanker kregen. Het landelijk gemiddelde was 43,6 dagen.
Voor patiënten die na de diagnose maagkanker zijn verwezen naar het Amsterdam UMC vanuit een ander ziekenhuis was de mediane doorlooptijd 56,5 dagen. Het landelijk gemiddelde was 48,2 dagen.

Uitkomst volgens het boekje
In het Amsterdam UMC had in 2020/2021 58,6% van de operaties voor maagkanker een uitkomst “volgens het boekje” (textbook outcome). Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (56,5%).

• 14,7% van de operaties voor maagkanker had in 2020/2021 een gecompliceerd beloop. Het landelijk gemiddelde was 18,3%. Hierbij geldt, hoe lager het percentage, hoe beter (er is dan minder vaak een gecompliceerd beloop geweest).
• 95,1% van de operaties voor maagkanker in het Amsterdam UMC waren in 2020/2021 operaties met schone snijranden. Het landelijk gemiddelde was 93,7%.
• Van alle patiënten die een maagkankeroperatie kregen met als doel genezing, kreeg 1,5% last van een naadlekkage.
• Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen of in het ziekenhuis overleed na een maagkankeroperatie die genezing als doel had, was in het Amsterdam UMC in 2020/2021 2,9%. Het landelijk gemiddelde was 3,3%.

Overleving na operatie
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 voor maagkanker zijn geopereerd in het Amsterdam UMC, was twee jaar na de operatie 72,1% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (69,6%).

Als we de overlevingscijfers corrigeren voor kenmerken van de patiënten van het Amsterdam UMC, dan is de kans om te overleven vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Kans op terugkeer van de ziekte
De kans dat de maagkanker terugkomt na een operatie hiervoor in het Amsterdam UMC is gecorrigeerd voor kenmerken van de patiënten die daar in de periode 2015-2016 zijn geopereerd voor maagkanker. Na deze correctie was de kans op terugkeer van de ziekte vergelijkbaar met het landelijke cijfer.

Overleving na terugkeer van de ziekte
Van het aantal mensen dat in het Amsterdam UMC in de periode 2015-2016 geopereerd is voor maagkanker of voor slokdarmkanker én bij wie de kanker na de operatie is teruggekeerd (recidief), was één jaar na het recidief 26,6% nog in leven. Dit was ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde (21,4%).

Wanneer de kanker zich heeft verspreid in het lichaam, is een genezende behandeling vaak niet meer mogelijk en richt de behandeling zich op levensverlenging, het verminderen van de klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Bij uitgezaaide maagkanker kan dan soms een operatie de klachten verminderen. Chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie zijn andere behandelopties voor uitgezaaide maagkanker.

Operaties
Het Amsterdam UMC voerde in de periode 2019-2021 gemiddeld per jaar 2,0 palliatieve resecties per jaar uit voor maagkanker. Dat was gemiddeld 4,3% van alle maagkankeroperaties. Hierbij wordt (een deel van) de maag verwijderd waarbij het doel niet is om de patiënt te genezen. Dit is soms een mogelijkheid als de kanker zich heeft verspreid door het lichaam, maar ook wanneer de tumor niet volledig te verwijderen is. Het landelijk totaal was 11,3 resecties. Dit was gemiddeld 3,1% van alle maagkankeroperaties.

Andere behandelingen
Radiotherapie kan gegeven worden als onderdeel van een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Amsterdam UMC gaf in de periode 2019-2021 gemiddeld 13,0 patiënten per jaar radiotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 5,1 patiënten.

Chemotherapie kan gegeven worden bij een genezende behandeling, en ook als de ziekte al verspreid is. Het Amsterdam UMC behandelde in de periode 2019-2021 22,3 patiënten per jaar met chemotherapie voor maagkanker als onderdeel van de eerste behandeling. Het landelijk gemiddelde was 6,3 patiënten.

Her2Neu-test voor start systemische therapie
De richtlijn geeft aan dat als iemand voor uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker behandeld gaat worden met chemotherapie bestaande uit twee of drie middelen (doublet- of triplet-therapie) een Her2Neu-test moeten plaatsvinden om te bepalen of toedienen van het middel trastuzumab bij de chemotherapie beter werkt. Van alle mensen die in de periode 2019-2021 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en in het Amsterdam UMC zijn behandeld met doublet- of triplet-therapie is bij 98,4% een Her2Neu-test uitgevoerd. Dat aantal was veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 90,6%.

Behandeling met systemische therapie
In het Amsterdam UMC kregen in de periode 2019-2021 per jaar gemiddeld 30,3 mensen de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker. Hiervan kreeg 64,8% systemische therapie. Dit was bijna altijd chemotherapie, eventueel aangevuld met immuuntherapie of doelgerichte therapie. Dat percentage was hoger dan de 20% die experts aangaven als minimum.

Tweedelijnsbehandeling met systemische therapie
Soms worden patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie (tweedelijnsbehandeling met systemische therapie). Uit studies blijkt dat patiënten uit ziekenhuizen die vaker een tweede behandeling geven, een betere overleving hebben. Van alle mensen die in de periode 2015-2016 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen waarvoor ze al een eerste systemische behandeling hadden gehad in het Amsterdam UMC, werd 42,5% van de patiënten een tweede keer behandeld met chemotherapie of doelgerichte therapie. Dat was veel hoger dan het landelijk gemiddelde (30,7%).

Relatieve overleving na diagnose in het Amsterdam UMC
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 in het Amsterdam UMC de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen was na één jaar 40,6% nog in leven. Dit was duidelijk (significant) hoger dan het landelijk gemiddelde (22,4%).

Overleving na systemische behandeling
Van alle mensen die in de periode 2016-2020 de primaire diagnose uitgezaaide slokdarmkanker of maagkanker kregen en hiervoor systemische behandeling kregen in het Amsterdam UMC was één jaar na de behandeling 51,7% nog in leven. Dit was duidelijk (significant) hoger dan het landelijk gemiddelde (42,3%).

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met de artsen, verpleegkundig specialisten, oncologie-verpleegkundigen en andere medewerkers.
Patiënten gaven dit onderdeel een gemiddeld cijfer van 9,2.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 78. Dit is heel goed.

Artsen
Patiënten gaven artsen een gemiddeld cijfer van 9,3.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 80. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 9,3
• Serieus genomen worden: 9,3
• Tijd die ze voor je hadden: 9,3
• Vriendelijkheid: 9,4
• Gesteund voelen: 9,3
• Aandacht voor uw naaste: 9,1

Verpleegkundig specialisten en oncologieverpleegkundigen
Patiënten gaven aan verpleegkundig specialisten en oncologieverpleegkundigen een gemiddeld cijfer van 9,1.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 78. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Deskundigheid: 9,2
• Serieus genomen worden: 9,1
• Tijd die ze voor je hadden: 9,2
• Vriendelijkheid: 9,2
• Gesteund voelen: 9,1
• Aandacht voor uw naaste: 9,0

Andere medewerkers van het ziekenhuis
Patiënten gaven andere medewerkers van het ziekenhuis een gemiddeld cijfer van 9,0.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 70. Dit is goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Samenwerking tussen de medewerkers in het ziekenhuis: 8,8
• Vriendelijkheid overige medewerkers: 9,1

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 88. Dit is heel goed.
Patiënten gaven hun vaste aanspreekpunt voor tevredenheid: 9,4
Het gemiddelde cijfer dat patiënten hun vaste aanspreekpunt gaven: 9,2

Een groot deel van de patiënten gaf aan een vast aanspreekpunt te hebben: 98%.
Wie was het vaste aanspreekpunt voor patiënten:

• Een oncologie-verpleegkundige: 25%
• Een arts: 11%
• Een verpleegkundig specialist: 59%
• Iemand anders: 5%

Een vast aanspreekpunt heeft verschillende taken.
Patiënten gaven deze cijfers voor taken van het vaste aanspreekpunt:

• Overzicht over de ziekte: 9,4
• Hulp geven: 9,4
• Hulp geven aan familie of partner: 9,2
• Kennen van patiënt als persoon: 9,1
• Makkelijk bereikbaar zijn: 8,8

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 71. Dit is goed. Patiënten gaven voor hun tevredenheid over de planning van hun afspraken een 8,4.

Een deel van de patiënten geeft aan:

• Afspraken worden op één dag gepland, als dat medisch kan: 87%
• Bij afspraken wordt aan dagen en tijden gedacht die goed uitkomen: 78%
• Afspraken kunnen op afstand. bijvoorbeeld via beeldbellen of telefoon: 66%

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 83. Dit is heel goed.
Het gemiddelde cijfer dat patiënten gaven:

• Vertrouwen dat alle mogelijke behandelingen besproken zijn: 9,5
• Tevredenheid over de hulp bij de keuze voor een behandeling: 9,0

Met een deel van de patiënten is gesproken over:

• Kansen op langer leven en/of beter worden: 91%
• Minder last krijgen van klachten: 88%
• Bijwerkingen en problemen door de behandeling: 92%
• Gevolgen die lang duren of pas later ontstaan: 86%
• De mogelijkheid om te kiezen voor ‘niet meer behandelen’: 54%
• Wat ze belangrijk vinden in het leven: 77%

We hebben patiënten gevraagd naar hun ervaringen met vragenlijsten over hun gezondheid, het aangeboden krijgen van professionele hulp bij problemen en het aangeboden krijgen van informatie over patiëntenorganisatie en inloophuis voor mensen met kanker.
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 62. Dit is goed.

Gebruik van vragenlijsten over gezondheid
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore 68. Dit is goed.
Veel ziekenhuizen gebruiken vragenlijsten die inzicht geven hoe patiënten zelf hun gezondheid ervaren. Daar staan bijvoorbeeld vragen in over moe zijn, pijn hebben, somber zijn, angst hebben of problemen met de concentratie.
Wanneer een ziekenhuis structureel gebruik maakt van dit soort vragenlijsten is dit een goed startpunt om te praten over de persoonlijke behoefte van de patiënt.
Van de respondenten geeft 82% aan een vragenlijst te hebben ontvangen.
Van alle respondenten die aangaven een vragenlijst te hebben ingevuld, gaf 42% aan dat de resultaten hiervan met hen besproken zijn. Het gemiddelde cijfer wat patiënten dit gesprek gaven: 9,4.

Problemen door kanker en professionele hulp.
Sommige patiënten wilden professionele hulp voor problemen. Wij laten hier de problemen zien als minimaal 20% van de patiënten aangaf voor dit probleem hulp te willen én dit minimaal 5 patiënten waren:

• Problemen met emoties zoals boosheid of angst: 67%
• Lichamelijke problemen zoals pijn of vermoeidheid: 32%
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht: 68%
• Problemen met gezin, familie en/of relaties: 33%

Van de mensen die graag professionele hulp wilden, kreeg een gedeelte deze hulp door het Amsterdam UMC aangeboden of werd hiervoor verwezen:

• Problemen met emoties zoals boosheid of angst: 75%
• Lichamelijke problemen zoals pijn of vermoeidheid: 82%
• Problemen met eten, drinken en/of gewicht: 93%
• Problemen met gezin, familie en/of relaties: 100%
  

Contact met andere mensen met kanker (lotgenoten)
Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 56. Dit is voldoende.

• Een deel van de patiënten gaf aan dat dit werd aangeboden:
• Informatie over een patiëntenorganisatie: 66%
• Informatieavonden: 64%
• Contact met een buddy: 56%
• Informatie over een inloophuis voor mensen met kanker: 45%

Omgerekend heeft dit onderdeel een Waarderingsscore van 88. Dit is heel goed.
Patiënten gaven als antwoord op de vraag of ze het Amsterdam UMC aanraden gemiddeld een 9,7.

Wat nog beter kan
30,0% (15 van de 50 mensen) noemde een verbeterpunt.
Volgens patiënten kon het ziekenhuis zich nog verbeteren op de volgende onderwerpen:

• Communicatie van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten
• Samen beslissen
• Organisatie en coördinatie van zorg

Complimenten
92,0% (46 van de 50 mensen) gaf een compliment.
Patiënten gaven een compliment over de volgende onderwerpen:

• Deskundigheid/expertise van zorgverleners
• Kwaliteit van behandeling en zorg
• Bejegening/toewijding van zorgmedewerkers naar patiënt en naasten